Dünyanın ilk siyahi pilotu: Arap Ahmet

Dünyanın ilk siyahi pilotu Arap Ahmet, 19'uncu yüzyılda Afrika'da Bornu Emirliği'nden alınıp köle tacirleri tarafından İstanbul'a getirilerek satılan adı bilinmeyen bir kadının torunu.

Doğum yeri olan Bornu, bugün Nijerya'da bulunan, Çad Gölü'nün güneybatısında esircilerin en çok köle devşirdiği bölgelerden biriydi. Köle kervanları oradan kuzeye doğru yola çıkıyor, Sahra Çölünü aşıyor, bugünkü Libya topraklarında ilerleyerek Akdeniz kıyısına, Trablus, Mısrata, Surt veya Bingazi limanlarına ulaşıyordu. Oradan esirci köleleriyle birlikte bir gemiyle başkente varıyordu.

İstanbul'daki köle pazarı, Kapalıçarşı'nın Nuruosmaniye kapısının kuzeyinde, Tavuk Pazarı denen yerdi. Bu pazar, Osmanlı Devleti'nin köleliği adım adım yasaklamaya başladığı dönemde, 1847'de kaldırıldı. Belki de Arap Ahmet'in anneannesi, Abdülmecid tarafından yıktırılan bu pazarda satılan son kölelerden biriydi.

Köle satışı sadece orada değil, İstanbul içinde ve diğer kentlerde başka pazarlarda da yapılıyordu. Ailesi, onu alanın "İstanbul mektupçusu" olduğunu belirtiyor; ancak, o tarihlerde böyle bir statü (İstanbul vali ve belediye reisinin genel sekreteri) yoktu. Belki de onu alan, ihtisap ağasının kâtibiydi.

Anneannenin adı bilinmese de kızı "Zenciye Emine" olarak anılıyordu. 1860'larda doğan Zenciye Emine, bir köle değildi. Kendisi gibi siyahi olan Ali Bey ile evlenerek, bugün de Afrikalı Türklerin yoğun olarak yaşadığı İzmir'e yerleşti. İzmir civarında padişah çiftliklerinde, azat edilen eski siyahi kölelere evlenerek yerleşebilecekleri topraklar verilmişti.

Zenciye Emine Hanım ile Ali Bey'in üç çocuğu oldu. Bunlardan en büyüğü, 1883 doğumlu Ahmet Ali, öykümüzün kahramanı. Ondan sonra Ali, 1889'da da Zenciye Saniye aileye katıldı.

Ne yazık ki babaları Ali Bey, kızı henüz doğmadan hayata veda etmişti. Onun geçmişi hakkında hiçbir şey bilinmeyişinin nedeni de bu. Belli ki çocuklarına kendi ailesinin hikâyesini anlatacak fırsatı bulamamıştı.

"Arap Ahmet" olarak tanınan en büyük çocuk Ahmet Ali, 1904'te Haddehane Mektebi'ne girdi, dört yıl sonra mülâzım-ı evvel, yani üsteğmen oldu. Okula girerken amacı denizci olmaktı. Ama tam da o yıl, gençlerin önüne yepyeni bir alan açılıyordu. 1904'te Wright kardeşler ilk uçuş denemelerini başarıyla yaptılar. Uçmak, kısa sürede büyük bir merak hâlini aldı. Orduların bu yeni aracın önemini keşfetmesi uzun sürmedi.

1909'da ABD ordusu ilk uçağını aldı, 1911'de Trablusgarp Savaşı'nda İtalyanlar deneme amacıyla uçak kullandılar. Alman, Fransız ve İngiliz orduları da ilk pilotlarını yetiştirmeye başladı. Osmanlı ordusu bu gelişmelerden geri kalmadı.

13 Ekim 1910'da Harbiye Nazırlığı'nın Fen Kıtaları ve Müstahkem Mevkiler Umumi Müfettişliği'ne bu konuda gönderdiği yazı, askeri havacılığın kuruluşu için atılmış ilk adım olarak kabul edilir. Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa'nın çabalarıyla ilk tayyareler alındı ve pilot olabilecek birkaç genç İngiltere ve Fransa'ya gönderildi.