Erzurum'un gizli hazinesi: Üç Kümbetler

Erzurum'un Yakutiye ilçesindeki tarihi Üç Kümbetler; Anadolu'da bulunan anıt mezarların en güzel örnekleri arasında yer alır. Üç kümbetten en büyüğünün Emir Saltuk'a ait olduğu ve 12. yüzyılın sonlarında yapıldığı düşünülür

Diğer kümbetlerin kime ait oldukları bilinmezken bunlarında 14. yüzyılda inşa edildikleri tahmin edilir. Kümbetlerin yanında bulunan kare şeklindeki küçük yapının ne olduğu konusunda ise farklı görüşler bulunur. Bunun da bir kümbet veya mescit olduğu belirtilir.

Üç kümbetler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1956 yılında onarıldı. Emir Saltuk Kümbeti; Kesme taştan yapılmış olan bu kümbet, sekizgen gövdeli, yüksek kasnaklı ve üzeri kubbe ile konik karışımı basık bir külahla örtülüdür. İki renkli kesme taştan yapılan kümbetin üçgen alınlıklarında, yuvarlak kemerli, kasnak nişlerinde boğa, yılan, yarasa, kartal gibi hayvan kabartmaları bulunur. Bu kabartmalar, Orta Asya Türk takvimlerinde yer alan burç figürlerini andırır.

Nişlerden birinin içerisindeki boğa boynuzları arasında insan başı işlemesi dikkat çeker. Emir Saltuk Kümbeti'nin sekiz cephesinin dört yüzünde birer çift pencere yer almaktadır. Kümbetin, kuzey yönünde bulunan giriş kapısının saçakları üzerinde geometrik bezeme ile çiçek ve hayvan figürleri görülür. On iki hayvanlı Türk takvimine ait hayvan figürlerinden bazılarının seçilerek burada uygulanmış olması muhtemeldir.

İkinci Kümbet; Emir Saltuk Kümbeti'nin güneydoğusunda bulunan ikinci kümbetin alt kısmı, kare planlı ve on iki cephelidir. Bu kümbet gri renkte bir taştan yapılmıştır. Üstte bir küçük, altta ise oldukça bezemeli üç büyük penceresi bulunur. Bu kümbetin güney cephesindeki penceresi aynı zamanda mihrap görünümündedir.