Arama
Adnan Menderes'in idamından önce cuntacılara son sözleri
Adnan Menderes, siyaset sahnesine "Yeter söz milletindir" diyerek çıkmıştı. Gerçekleştirdiği demokrasi hamleleri ve ekonomik kalkınma atılımlarıyla Türkiye'nin siyasi tarihinde iz bırakan isimlerden biri oldu. Dini özgürlüklerle ilgili kısıtlamaların karşısında duran Menderes, "Tek icraatım da olsa ezanı Arapça okutacağım" demiş ve bu vaadi ile 18 yıllık bir yasağa son vermişti. Menderes, 61 yıl önce bugün darağacına yürüdü. Peki, Adnan Menderes'in idamından önce cuntacılara son sözleri neydi? Onun siyasi yaşamındaki kırılma noktalarını ve idamına giden süreci derledik.
Menderes, Anadolu halkı tarafından kabul görmeyen çok sayıda politikaya son verdi. Dini özgürlüklerle ilgili attığı adımlar kapsamında Menderes, 1932 yılından itibaren Diyanet İşleri Başkanlığının talimatıyla uygulanan "Arapça ezan okuma yasağını" 18 yıl aradan sonra kaldırdı.
Menderes bu davasını "Tek icraatım da olsa ezanı Arapça okutacağım!" diye dile getirmişti. Eğitim ve öğretim kurumlarından laiklik adına kaldırılan din eğitimi, Menderes döneminde, dördüncü sınıftan itibaren velinin isteğine bağlı olarak yeniden verilmeye başlandı. Menderes'in bir konuşmasında şöyle demişti:
"Şimdiye kadar baskı altında bulunan dinimizi baskıdan kurtardık. İnkılap softalarının yaygaralarına ehemmiyet vermeyerek ezanı Arapçalaştırdık. Mekteplerde din derslerini kabul ettik. Radyoda Kur'an okuttuk. Türkiye bir Müslüman devletidir ve Müslüman kalacaktır. Müslümanlığın bütün icapları yerine getirilecektir."
Menderes Hükümeti tarafından, 25 Temmuz 1950'de Kore'ye askeri bir kuvvet gönderilmesine karar verildi. Türk askerinin Kore'deki başarısı Türkiye'nin NATO'ya üye olmasında etkili oldu.
Türkiye tarafından NATO'ya girmek için ilk başvuru 11 Mayıs 1950'de yapılmıştı. Adnan Menderes Hükümeti döneminde ise Türkiye, 1952'de NATO'ya tam üye olarak kabul edildi.
Halk evleri CHP'nin bir yan kuruluşu gibi çalışıyordu. DP'li milletvekilleri, CHP'nin sağladığı "haksız kazancın" boyutlarını mali istatistikler vererek açıkladı. CHP milletvekiliyken, halk evleri parti müfettişi olarak görev yapan Menderes, halk evlerinin mahiyetini çok iyi biliyordu.
Menderes, halk evlerinin kurulduğu günden beri amacına uygun bir çalışma içine girmediğini ve arzulanan hedefe uygun çalışmadığını ifade etti. Halk evleri, CHP'nin itirazlarına rağmen 1951 yılında kapatıldı, köy enstitüleri ise öğretmen okullarına dönüştürüldü.
Devletin ekonomik hayata müdahalesini yoğun bir şekilde eleştiren Menderes, iktidara geldiği ilk günden itibaren ekonomide liberal bir politika izledi. Menderes'in gerçekleştirdiği politikalarla ekonomide kalkınma dönemine giren Türkiye'de, serbest piyasa ekonomisine geçişe hız verildi.
İthalata getirilen kısıtlamaları kaldıran Menderes hükümeti tarafından kredi faizleri düşürülerek özel sektörün daha fazla kredi kullanımı teşvik edildi.
Gelen kredilerin özellikle tarım alanında kullanılması önerilirken tarımda makineleşme çalışmaları başladı. Yabancı sermaye girişini teşvik etmek amacıyla yasal mevzuat hazırlanarak KİT'lerin özel sektöre devri öngörüldü.
Marshall Planı'nın da katkısıyla ülkede yeni sanayi tesisleri kuruldu. 1954 yılında Türkiye Vakıflar Bankası kuruldu. Bu dönemde Türkiye'nin gayrisafi milli hasılası yılda ortalama yüzde 9 büyüdü.