Arama
Arapça öğretimine katkı sağlayan Osmanlı alimi: Birgivi
İmam Birgivi, 16'ıncı asırda dengine az rastlanır bir Osmanlı alimiydi. İslam ilmine büyük katkılar sağlamış; yazdığı eserlerle Arapçanın, Arap olmayan Müslüman milletler tarafından öğrenilebilmesi için büyük gayret sarf etmişti. Yaşadığı dönemin sosyal yaşantısını da yakından takip eden Birgivi, bidatların karşısında durmuş son derece dürüst ve tavizsiz bir ilim insanıydı. Öyle ki, asırlar sonra dahi "Ahlakçılarımız içinde Birgivi derecesinde mümtaz bir simaya nadir tesadüf olunur" sözleriyle anılacaktı...
Başta devlet adamları, ulema, mutasavvıflar gibi seçkin zümreler olmak üzere toplumun çeşitli kesimlerinde hissedilen olumsuz sosyal ve ahlâkî gelişmeleri ve bunların doğuracağı tehlikeli sonuçları Birgivî'nin daha o zamandan görmesi, kendi dönemindeki Osmanlı uleması içinde sosyal gelişmeleri takip eden az sayıdaki münevverlerden biri olduğunu gösterir.
Başta "et-Tarîkatü'l-Muhammediyye" olmak üzere eserlerinin her devirde büyük ilgi görmesi de, ilmî dirayeti yanında dürüst, basiretli, cesur ve sosyal problemler karşısında sorumluluk duygusu taşıyan bir kişilik sahibi olmasının sonucu şeklinde değerlendirilmelidir.
Birgivî, başta "el-'Avâmil" ve "İzhâr" olmak üzere Arap grameri konusunda kaleme aldığı eserlerle de İslâm ilimleri alanında büyük bir hizmet ifa etmiş ve haklı olarak yaygın bir şöhrete kavuşmuştur.
İslâm dininin iki ana kaynağını oluşturan Kur'an ve Sünnet'in dili olan ve ayrıca İslâm medeniyetinin ortak dili haline gelen Arapçanın, Arap olmayan Müslüman milletler tarafından öğrenilebilmesi için büyük gayretlerin sarf edildiği bilinir. İlmî Arapçanın öğrenilmesinde, onun gramerinin bilinmesinin büyük payı bulunduğu da şüphesizdir.
Birgivî de, ana kuralların öğrenciler tarafından ezberlenmesi geleneğine uyarak kaleme aldığı "el-'Avâmil" risâlesinden başka, onun şerhi durumundaki "İzhâr"ı telif etmiştir.
Sağlam bir tertibe ve özlü bilgilere sahip olmanın yanında çeşitli nahiv kurallarının örneklerle açıklanması sırasında pedagojik esaslar ihtiva eden cümlelerin kaydedilmesi, bu iki esere büyük itibar kazandırmış, asırlar boyu Arapçanın öğrenilmesinde vazgeçilmez eserler listesindeki yerlerini korumalarını sağlamıştır.
Şüphe yok ki, söz konusu kitapların bu derece itibar görmesinde Birgivî'nin ilim ve din hayatındaki güçlü şahsiyetinin de önemli bir payı olmuştur.
Birgivî Eylül 1573'te, bir İstanbul seyahati sırasında vebaya yakalanarak hicrî yıla göre elli iki yaşında vefat etti ve Birgi'ye getirilerek burada defnedildi.
Birgivî'nin Arap dili grameri, ahlâk - tasavvuf, fıkıh, akaid, tefsir - kıraat, hadis gibi sahalarda çoğu Arapça, birkaçı da Türkçe olmak üzere tespit edilebilmiş altmışa yakın eseri bulunur.
Arap dili gramerine dair eserleri şunlardır: el-'Avâmil, İzhârü'l-esrâr, İm'ânü'l-enzâr, Kifâyetü'l-mübtedî, İmtihânü'l-ezkiyâ', Şerhu'l-Emsile.
Ahlâk - Tasavvuf dair eserleri şu şekildedir: et-Tarîkatü'l-Muhammediyye, Cilâ'ü'l-kulûb.
Fıkıh ilmine dair eserleri şöyle sıralanabilir: Vasiyetnâme, es-Seyfü's-sârim fî 'âdemi cevâzi vakfi'l-menkul ve'd-derâhim, Îkazü'n-nâ'imîn ve ifhâmü'l-kāsırîn, İnkazü'l-hâlikîn, Mu'addilü's-salât, Zuhrü'l-müte'ehhilîn ve'n-nisâ' fî ta'rîfi'l-athâr ve'd-dimâ'.
Akaid ilmine dair eserleri: Ahvâlü etfâli'l-müslimîn, Ziyâretü'l-kubûr.
Tefsir-Kıraata dair eserleri: Tefsîru sûreti'l-Bakara, ed-Dürrü'l-yetîm.
Hadis ilmine dair eserleri: Risâle fî usûli'l-hadîs, el-Erba'ûn, Kitâbü'l-Îmân ve'l-istihsân.