Arama
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır kimdir? İlmi yönü ve kelami görüşleri hakkında bilgiler...
"Hak Dini Kur'an Dili" adlı tefsiriyle tanınan son devir din alimlerinden Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, İslami ilimlerdeki derin hakimiyetinin yanı sıra felsefi düşünce ve pozitif ilimler alanında da sağlam bir anlayışa sahipti. Dini, kendi arzularıyla iyilik yapacak ve kemale erecek insanlar yetiştiren bir eğitim müessesesi veya insanları kendi istekleriyle tabiatta gözlenen zorunluluk ve baskıların üstüne yükseltecek olan bir hürriyet yolu olarak gördü.
Muhammed Hamdi, tasavvufla da ilgilendi. Tefsirini hazırlarken vahdet-i vücud konusunda yer yer tenkit ettiği İbnü'l-Arabi'den bol miktarda iktibaslar yapması ve zaman zaman sufi meşrepli bir üslup kullanması tasavvufi temayülünün işaretleri sayılır.
Üç-dört yıl aralıksız felsefe ile meşgul olan Muhammed Hamdi, Batılı bazı yazarların mantık ve felsefe kitaplarını tercüme etmek, pozitivizm, materyalizm ve evrim teorisi başta olmak üzere çeşitli felsefi sistemleri eleştirmek suretiyle felsefede de söz sahibi bir alim olduğunu gösterdi.
İtikadi konuları desteklemek maksadıyla felsefeye yönelen Elmalılı, aynı zamanda yeni devrin önemli bir kelam alimiydi. Her ne kadar kelam ilmine dair müstakil bir eseri yoksa da tefsirinde kelamı problemlere büyük bir yer ayırarak hemen hemen hepsine çözümler getirmeye çalıştığı görülür.
Osmanlı Devleti'nin son devrinde yetişip Cumhuriyet'in ilk yıllarını yaşayan Elmalılı, felsefi, itikadi, fıkhı, tasavvufi ve toplumsal meseleler üzerinde derinliğine düşündü.
Elmalılı Hamdi Yazır, hem Osmanlı Devleti'nin yıkılışına, hem de Cumhuriyet'in kuruluşuna şahit olan bir isim. Hak Dini Kur'an Dili adlı meşhur tefsiriyle bilinen Elmalılı Hamdi Yazır, II. Meşrutiyet döneminde siyasete girmişti. Daha sonra Sultan İkinci Abdülhamid'in tahttan indirilmesinde hal fetvasını kaleme almış ve meclis kürsüsünde bu fetvayı okuyarak söz konusu hal olayında etkili olmuştu. Elmalılı Hamdi, ilerleyen yıllarda yaşadığı pişmanlığı şu sözlerle anlatacaktı: "Hayatımda yaptığım en büyük hata, Sultan Abdülhamid'in haline karışmamdır."
1. Hak Dini Kur'an Dili: 48 yaşında iken başlayıp 60 yaşında tamamladığı tefsiri olup en meşhur eseridir.
2. İrşadü'l-ahlaf fi ahkami'l-evkaf: Mülkiye Mektebi'nde okutmak üzere hazırladığı bir ders kitabı.
3. Hz. Muhammed'in Dini İslam: Anglikan Kilisesi'nin sorularına şeyhülislamlık adına verdiği cevaplardan oluşan bir risaledir. Tefsirinin sonraki baskılarının baş tarafına eklenerek yayımlandı.
4. Metalib ve Mezahib: Fransız felsefe tarihçisi Paul Janet ve Gabriel Seailles tarafından yazılan Histoire de la philosophie adlı eserin tercümesidir. Tahlili Tarih-i Felsefe başlığını da taşıyan esere yazdığı mukaddime ile tahlil ve tenkit mahiyetindeki geniş dipnotları felsefi bakımdan değer taşımaktadır.
5. İstintaci ve İstikrai Mantık: İngiliz müellifi Alexander Bain'e ait eserin Fransızca'ya yapılan tercümesinden Türkçe'ye çevirdiği bu kitabı Süleymaniye Medresesi'nde öğrencilere ders notu olarak verdi.