Arama
Fas’ın bağımsızlığında bir mücahit: Abdülkerim Hattabi
Abdülkerim Hattabi, emperyalizm karşısındaki kahramanlığı ile adını dünya tarihine yazdırmış bir isim. Kuzey Afrika'da Fransız ve İspanyol işgaline karşı silahlı mücadeleyi başlattı; ömrünü siyasi ve askeri direnişe adadı. Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı'yı ve hilafeti savunduğu için işgalcilerce hapse atıldı; hapishaneden kaçıp yeniden mücadeleye girişti. İslam dünyasının örnek şahsiyetlerinden olan Hattabi, bağımsız bir cumhuriyet kurdu; onun bu direnişi sömürge altında bulunan diğer milletlere de örnek teşkil etti.
22 Haziran 1921'de Annoual'da İspanyol ordusunu yenilgiye uğratması, onun halk arasındaki nüfuz ve şöhretini arttırdı. Ardından 19 Eylül 1921 tarihinde Rif Cumhuriyeti'ni ilân etti ve bu devletin başkanı oldu.
Bölgede hâkimiyetini güçlendirmek için çeşitli mücadelelere girişti. İslami esaslarla çağdaş kurumları bağdaştırmak suretiyle idarî, malî ve hukukî alanlarda ülkesini teşkilâtlandırmaya çalıştı. Bölgenin nüfus sayımına göre Rif'in nüfusu 3 milyona ulaşmıştı.
Kabile temsilcilerinden oluşan bir meclis kurdu; meclise karşı sorumlu olacak bakanlar tayin etti. Rif Cumhuriyeti'nin gücü ve nüfuzu artınca dışarıda tanınması için teşebbüse geçtiyse de başarılı olamadı.
Devletin giderek güçlenmesi ve bölgeye hâkim olması, Fransa'nın sömürgesi durumundaki Fas Sultanlığını ve İspanyolların bölgedeki geleceğini tehdit etmeye başladı.
Fransız işgaline karşı savaşan bir mücahit: Emir Abdülkadir Cezairi
Fransa, Kuzey Afrika'da kendisine karşı gelişecek ayaklanmalara cesaret vermesinden ve onlara destek olmasından korktuğu için Abdülkerim'i etkisiz hale getirmeye çalıştı.
Rif bölgesinde yaygın olan tarikatların toplum yapısında etkileri büyüktü. İslami özden saptıkları gerekçesiyle tarikatlara sempati ile bakmayan Abdülkerim, onlarla açık bir sürtüşmeye girmemekle birlikte, halk arasındaki tesirlerini sınırlandırmaya çalışıyordu.
Onun bu tavrını fırsat bilen Fransızlar tarikat mensuplarını silahlandırarak ayaklandırmaya çalıştılar.
Diğer taraftan İspanya ve Fransa, Abdülkerim'e karşı girişecekleri savaş hususunda anlaşarak güneyden ve kuzeyden harekete geçip kalabalık ordularıyla onun kuvvetlerini bozguna uğrattılar ve kendisini de esir aldılar. Böylece Rif Cumhuriyeti, 1926'da son bulmuş oldu.
Fransa'nın Hint Okyanusu'ndaki Réunion adasına sürgün edilen Abdülkerim orada 21 yıl kaldı. Nihayet 1947'de Fransa'ya nakline izin verilmesi üzerine bindiği gemi Süveyş Kanalı'ndan geçerken kaçıp Mısır'a sığındı.
Burada Habîb Burgiba ve Allâl el-Fâsî gibi Kuzey Afrikalı milliyetçi liderlerle birlikte, hayatı boyunca başkanlığını yapacağı Mağrib Kurtuluş Komitesi'ni 9 Aralık 1947'de kurdu.