Arama
Fas’ın bağımsızlığında bir mücahit: Abdülkerim Hattabi
Abdülkerim Hattabi, emperyalizm karşısındaki kahramanlığı ile adını dünya tarihine yazdırmış bir isim. Kuzey Afrika'da Fransız ve İspanyol işgaline karşı silahlı mücadeleyi başlattı; ömrünü siyasi ve askeri direnişe adadı. Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı'yı ve hilafeti savunduğu için işgalcilerce hapse atıldı; hapishaneden kaçıp yeniden mücadeleye girişti. İslam dünyasının örnek şahsiyetlerinden olan Hattabi, bağımsız bir cumhuriyet kurdu; onun bu direnişi sömürge altında bulunan diğer milletlere de örnek teşkil etti.
Fransa, Kuzey Afrika'da kendisine karşı gelişecek ayaklanmalara cesaret vermesinden ve onlara destek olmasından korktuğu için Abdülkerim'i etkisiz hale getirmeye çalıştı.
Rif bölgesinde yaygın olan tarikatların toplum yapısında etkileri büyüktü. İslami özden saptıkları gerekçesiyle tarikatlara sempati ile bakmayan Abdülkerim, onlarla açık bir sürtüşmeye girmemekle birlikte, halk arasındaki tesirlerini sınırlandırmaya çalışıyordu.
Onun bu tavrını fırsat bilen Fransızlar tarikat mensuplarını silahlandırarak ayaklandırmaya çalıştılar.
Diğer taraftan İspanya ve Fransa, Abdülkerim'e karşı girişecekleri savaş hususunda anlaşarak güneyden ve kuzeyden harekete geçip kalabalık ordularıyla onun kuvvetlerini bozguna uğrattılar ve kendisini de esir aldılar. Böylece Rif Cumhuriyeti, 1926'da son bulmuş oldu.
Fransa'nın Hint Okyanusu'ndaki Réunion adasına sürgün edilen Abdülkerim orada 21 yıl kaldı. Nihayet 1947'de Fransa'ya nakline izin verilmesi üzerine bindiği gemi Süveyş Kanalı'ndan geçerken kaçıp Mısır'a sığındı.
Burada Habîb Burgiba ve Allâl el-Fâsî gibi Kuzey Afrikalı milliyetçi liderlerle birlikte, hayatı boyunca başkanlığını yapacağı Mağrib Kurtuluş Komitesi'ni 9 Aralık 1947'de kurdu.
Hareket tarzı konusunda arkadaşlarıyla anlaşmazlığa düşen Abdülkerim, Batılı işgalcilere karşı tedhiş hareketlerini tasvip etmemekle beraber istiklâl davasında tavize de yanaşmamaktaydı.
Nitekim Fas'ın istiklâlini kazanmasından sonra Sultan V. Muhammed'in 1958'de yaptığı vatana dönüş davetini, Kuzey Afrika'nın henüz bütünüyle düşman istilâsından kurtulmadığı gerekçesiyle reddetti. 6 Şubat 1963'te Kahire'de vefat etti.
Faslıların millî kahramanı olarak tanınan Abdülkerim, aynı zamanda Kuzey Afrika milliyetçiliğinin öncülerinden ve İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Asya ve Afrika ülkelerinde Batı sömürgeciliğine karşı gelişen silahlı kurtuluş hareketlerinin de ilk uygulayıcılarından biridir.
Rif Savaşı'nda Fransız ve İspanyollara karşı verdiği silahlı mücadele, sömürge altında bulunan diğer milletlere de örnek teşkil etmiştir.