Hellmut Ritter kimdir? Fuat Sezgin'in Hocası Ritter İslam bilim tarihine nasıl yönlendirdi?

◾ Türkiye'de Doğu dilleri filolojisinin ve Türkoloji'nin kurucusu olarak tanınan Alman bilim insanı Hellmut Ritter, 1892 yılında Almanya'nın Lichtenau kasabasında doğdu. ◾ Lise öğrenimini Almanya'nın Kassel şehrinde tamamlayan Hellmut Ritter, Halle Üniversitesi ve Strasburg Üniversitesi'nde Şarkiyat ve Doğu dilleri öğrenimi gördü. Teoloji ve klasik filoloji derslerine katıldı. Bu üniversitelerde Carl Brockelmann, Paul Kahle, Theodor Nöldeke, Enno Littmann, Landauer ve Frank gibi ünlü şarkiyatçılardan dersler aldı. ◾ Hamburg Üniversitesi Doğu Kültürü ve Tarihi Bölümü'nde 1913 yılında göreve başlayan Ritter, bir sonraki yıl 'Arapça Ticaret Bilimi El Kitabı' olarak tercüme edilebilecek Ein arabisches Handbuch der Handelswissenschaft adlı teziyle doktorasını tamamladı. ◾ Askerlik görevini 1914-1918 savaş yıllarında İstanbul ve Irak'ta yapan Hellmut Ritter, bu yıllarda Türkçe ve Arapçasını geliştirdi. ◾ Savaş sonrası 1919 yılında Hamburg Üniversitesi Doğu Dilleri Kürsüsü'nde profesör olarak göreve başladı.1926 yılında görevinden alınan Ritter, Hamburg'da yürüttüğü İran edebiyatı ve tasavvufu çalışmalarını sürdürebilmek için İstanbul'a geldi. ◾ Hellmut Ritter, çalışmaları sırasında İstanbul'da bulunan kütüphanelerdeki yazma eserlerin zenginliğini fark etti. ◾ Batı'da yeterli kaynağın bulunmayışı nedeniyle Alman bilim insanlarına bu eserlerle ilgili katalog hazırlanması amacıyla bir rapor gönderdi. 📌 Bu rapor üzerine burs aldığı Alman Doğu Derneği, İstanbul'da bir şube açmaya karar verdi ve başına da Hellmut Ritter'i getirdi. ◾ Bibliotheca Islamica adlı bir ansiklopedi serisi hazırlamak, bir dizi Arapça, Farsça ve Türkçe metni neşretmek, İstanbul kütüphanelerindeki yazma eserler hakkında bilgiler vermek, bu eserlerin fotoğraflarını Alman bilim insanlarına göndermek ve genç şarkiyatçılara yol göstermek, şubenin üstlendiği görevlerdendi. ◾ 1929-1949 yılları arasında Ritter'in başkanlığında 24 adet Arapça, Farsça ve Türkçe yazma eser kritik yapılmak suretiyle neşredildi. ◾ Ritter, ayrıca yazma eserleri ayrıntılı bir şekilde tanıtarak tahlil ettiği 16 makale kaleme aldı. Bu makaleler, Oriens, Der Islam gibi şarkiyat ile ilgili referans kabul edilen dergilerde yayımlandı. ◾ Bu görevleri sürdürürken aynı zamanda 1936 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde okutman, 1938 yılında öğretim üyesi olarak Arap ve Fars edebiyatı dersleri verdi. ◾ Üniversite kütüphanesi içinde belirlenen bir dairede, kütüphanenin zengin koleksiyonlarından da faydalanarak Şarkiyat Enstitüsü'nü kurdu. ◾Türkiye'de çağdaş Doğu dilleri ve bilimi üzerine araştırmalarını başlatan Hellmut Ritter, 1949 yılında Almanya'ya döndü ve Frankfurt am Main Üniversitesi'nde görev yaptı. ◾ Emekliliğinden sonra UNESCO tarafından Herbert Wilhelm Duda ve Ahmet Ateş ile birlikte, İstanbul kütüphanelerinde İran şairlerine ait yazmaların kataloğunu hazırlamakla görevlendirildi ve bu görevin yanında, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap ve Fars filolojileri bölümlerinde 1956-1969 arasında ders verdi. 📌 1969'da Almanya'ya dönen Hellmut Ritter, 19 Mayıs 1971'de öldü. Ondan geriye Müslüman âlimlerin kaleme aldığı eserlerin tercümeleri, neşrettiği ve telif ettiği eserler ile yetiştirdiği bilim insanlarının kıymetli çalışmaları kaldı. ◾ Türkçe, Arapça ve Farsça eserler üzerinde yaptığı çalışmalarla dikkat çeken Hellmut Ritter, İstanbul'da kaldığı süre boyunca çağdaş Doğu dilleri ve biliminin gelişmesine ön ayak oldu. ◾ Hellmut Ritter, Mehmet Fuad Köprülü, İsmail Saib Sencer, M. Şerefettin Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge gibi Türk bilim insanlarıyla birlikte İstanbul Üniversitesi'nde Şarkiyat Enstitüsü'nün kurulmasını sağladı. ◾ Şarkiyat Mecmuası'nın, Bibliotheca Islamica'nın, ardından 1947'de merkezi İstanbul'da bulunan Uluslararası Şark Tedkikleri Cemiyeti'nin ve Oriens mecmuasının temellerini attı. ◾ Hellmut Ritter'i bu kadar önemli kılan, Şarkiyat ile ilgili araştırmaları, temellerini attığı kurumlar ve verdiği eserler ile sınırlı değil. ◾ Hellmut Ritter, pek çok öğrenciye Doğu bilimlerini sevdiren, yaşamlarını değiştiren bir profesör. İslam bilim tarihi alanındaki çalışmalarla tanıdığımız Prof. Dr. Fuat Sezgin de o isimlerden yalnızca biri. Fuat Sezgin, 1943 yılında matematik okuyup mühendis olma düşüncesiyle İstanbul'a gelmişti. ◾ İslam Bilim Tarihine yaptığı katkılarla, adını tarihe altın harflerle yazdıran Prof. Dr. Fuat Sezgin, günde 17 saat çalışırdı. 6 ay gibi kısa bir sürede Arapçayı çok iyi derecede öğrendi. Hadis âlimi Buhari'nin kaynakları ile ilgili gerçekleri ortaya çıkardı ve Avrupa'nın uydurduğu Rönesans ninnilerine son verdi. 📌 Yaptığı çalışmalarla uluslararası bilim camiasının İslam Bilimler Tarihi alanında en önemli ismi kabul edilen Fuat Sezgin, Arap-İslam Bilimler Tarihi'ni kaleme almıştır. 17 ciltlik bu eser, alanında ilk ve tektir. ◾ Bir yakınının tavsiyesi ile İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları Hellmut Ritter tarafından verilen bir seminere katıldı. ◾ Katıldığı bu seminerden etkilenen Fuat Sezgin, mühendis olma sevdasından vazgeçerek Hellmut Ritter'in öğrencisi olma kararı aldı. Sezgin, o günü şu sözlerle anlatmıştı: '1943 yılında akrabalarımdan biri beni Edebiyat Fakültesi'ne götürdü. Hâlbuki ben mühendis olma sevdası peşindeydim. …O gün o büyük âlim beni adeta büyüledi. Ben artık mühendis olmayı veya başka bir mesleğin peşinde koşmayı kafamdan çıkardım. O büyük âlimin talebesi olmayı düşünüyordum. …Bana 'Gelin biraz konuşalım. Çok zor bir şeye talipsiniz. Arapça öğrenmelisiniz. Ben de zor bir hocayım. Benim talebelerim hep benden kaçar, biliyor musunuz?' dedi. 'Biliyorum, bana bunları anlattılar. Ben bunlara rağmen bu tehlikeye girmek istiyorum.' dedim. Güldü 'Peki' dedi. 📌 Böylece dünyaca ünlü İslam Bilim Tarihi profesörü Fuat Sezgin, mühendis olmayı tamamen aklından çıkararak bu bilime yöneldi. ◾ O dönemde İstanbul Üniversitesi'nde bilim tarihi bölümü bulunmaması nedeniyle Sezgin, Ritter'in 'Matematiği bırakma' tavsiyesi üzerine matematik bölümüne giderek dersler aldı. ◾ Fuat Sezgin, hocası Ritter'in 'Müslümanlardan da büyük matematikçiler yetişmişti' demesinden ve Harizmî, Ebu'l-Vefa Buzcanî, İbn Heysem, Birunî gibi ünlü âlimlerin isimlerini saymasından oldukça etkilenmişti: ◾ 'Bu isimler benim hiç bilmediğim, hatta duymadığım isimlerdi. Dehşete düştüm. Hocam halimi görünce 'Bunlar ve daha pek çok isim büyük âlimlerdi ve daha sonraki Avrupalı âlimlerle aynı seviyedeydiler; hatta yer yer onlardan da üstündüler' diye açıkladı. ◾ Bu konuşmadan sonra da bilim tarihi yapmaya karar verdim. Hocam Ritter, tabiî ki matematik ilimlerinden anlamıyordu. Ancak benden çok süratli bir şekilde Arapça öğrenmemi istedi.' ◾ Kaynağından araştırma yapabilmesi için Ritter'in Arapça öğrenmesi tavsiyesinin üzerine Fuat Sezgin, eve kapanmış ve 6 ay boyunca Arapça öğrenmek için çalışmıştı. ◾ Babasından kalan Taberî Tefsiri'ni okumaya başlayan Sezgin, 'Hepsini anlamasam da ısrarla okuyor, Türkçe Kur'an tefsirleriyle karşılaştırıyordum. Bu şekilde, gece gündüz 6 ay içinde 30 cildi okudum' diyordu. ◾ Kısa zamanda Arapçayı öğrenen Sezgin, sonbaharda okula gittiğinde Ritter ona şu sözleri söylemişti: 'Derste bana bir yandan 'Bu yaz ne yaptın bakalım' diye sorarken diğer yandan önüme Gazzâlî'nin İhya Ulumi'd-din'ini koyuverdi. Ben hemen hocanın maksadını anladım ve okumaya başladım. Şaşırdı ve 'Hayatta bir lisanı bu kadar süratle bu kadar iyi öğrenen bir insan görmedim' dedi. Çok sevinmişti. Gerçekten de talebelerinin başarısı karşısında bu kadar çok sevinen bir insanı, bir hocayı hayatım boyunca tanımadım.' ◾ Ritter, Fuat Sezgin'e İslam âlimlerinin fikirleri, eserleri ve zengin mirası ile başka bir dünyanın kapısını açmıştır. ◾ Fuat Sezgin bu konuda 'İslam bilimleri öyle bir hazine ki, bu kitaplarda o kadar çok zengin şeyler var ki, onları insan okuyunca öyle mesut oluyor, bunlar herkesin karşısına çıkmayan şeyler, benim karşıma çıktılar' demişti. 📌 Hellmut Ritter, yazma eserleri bulup listeler, araştırmacıları haberdar eder, öğrencilerinin dikkatlerini çekerdi. ◾ İnsanlık tarihinin başlangıcından bugüne kadar sahasında yazılan en kapsamlı eser olan Arap-İslam Bilim Tarihi'ni yazan Fuat Sezgin, bu eseriyle tarihe geçti. ◾ Sezgin, bu çalışmaya başlamadan önce, 1956 yılında hocası Ritter'e bu fikrini açmış ve ondan 'Bunu dünyada hiç kimse yapamaz. Bırak bu işi; boşuna kendini yorma' cevabını almıştı. Çalışmalarına kararlılıkla devam eden Sezgin, 1967 yılında kitabın birinci cildi çıkar çıkmaz Ritter'e göndermişti. ◾ Ritter, Fuat Sezgin'e gönderdiği bir kartta eserle ilgili 'Şimdiye kadar böylesini hiç kimse yapamadı. Senden başka da hiç kimse yapamayacak. Tebrik ederim' cümlelerini yazmıştı.

Hellmut Ritter kimdir? Fuat Sezgin'in Hocası Ritter İslam bilim tarihine nasıl yönlendirdi?

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Hellmut Ritter kimdir? Fuat Sezgin'in Hocası Ritter İslam bilim tarihine nasıl yönlendirdi?