Arama
Libya’nın ilk ve tek kralı: İdris es Senusi
İdris Es Senusi, 1951 yılında Libya'nın bağımsızlığını kazanmasının ardından ülkenin ilk kralı olarak göreve başladı. Aynı zamanda ülkenin tek kralı da kendisi olacak; 1969'da Kaddafi'nin gerçekleştirdiği darbe ile iktidardan uzaklaştırılacaktı. Kral İdris, Libya'nın Suudi Arabistan ve Irak gibi olmasını istememiş; bu nedenle petrol havzasını küçük ABD şirketlerine vererek gerekli gördüğü durumlarda lisansı iptal edebilme gücünü elinde tutmuştu. Peki, İdris es Senusi kimdir?
1923'te Trablusgarp'a tayin edilen İtalyan sömürge valisi ülkesinin Şeyh İdris'le yaptığı bütün anlaşmaları iptal etti. Libya'da bağımsızlık savaşını sürdüren Ömer el Muhtar, 11 Eylül 1931'te girdiği bir çarpışmada yaralanarak esir düştü ve dört gün sonra idam edildi.
İtalyanlar Senûsîlerin bütün zaviyelerini kapatarak mallarına el koydular. Mısır'dan geçişi engellemek için sahilden Cağbûb'a kadar 300 kilometre tel örgü çektiler. Böylece İtalyanlara karşı 20 yıldır yürütülen mücadele resmen sona erdi.
Ömer Muhtar kimdir? Ömer Muhtar'ın Libya'nın bağımsızlığındaki rolü…
Bununla birlikte Şeyh İdris ile beraberindekiler Mısır'da siyasî mücadeleye devam ettiler. Daha sonra İdris'e bağlı olarak teşkil edilen Arap-İngiliz birliği adlı askerî güç, İkinci Dünya Savaşı sırasında Libya Arap Kuvveti'ne dönüştürüldü ve İngilizlerin Bingazi'ye yaptıkları saldırılarda görev aldı.
İtalyanlar İkinci Dünya Savaşı'ndan çıkarken Libya'da birçok bölge İngilizlerin denetimine girdi.
Şeyh İdris, 1943'te İngilizlerin izniyle Mısır'dan ülkesine dönerek Sirenaik'in bağımsızlığını ilan etti. Daha sonra İngilizlerden ülkenin tamamının yönetiminin kendilerine verilmesini istedi. 1943'ten 1948'e kadar İngilizlerin elinde bulunan Trablusgarp'ta kurulan çeşitli partiler, 1948'de millî cephe adı altında bir araya gelerek Şeyh İdris'i desteklediklerini açıkladılar.
Bingazi ile Fransız işgalindeki Fizan'ın da katılımıyla yeni devletin sınırları ortaya çıktı. Birleşmiş Milletler 21 Kasım 1949'da Trablusgarp, Bingazi ve Fizan'dan oluşan federal bir çatı altında Libya Devleti'nin kurulmasına karar verdi.
Trablusgarp, Bingazi ve Fizan temsilcilerinden oluşan ilk Libya Millî Meclisi, 25 Kasım 1950'de Trablusgarp'ta toplanarak Libya Federal Devleti'nin kuruluşunu ve 3 Aralık 1950'de Şeyh İdris'in krallığını ilan etti.
4 Eylül 1951'de Libya'ya giden ilk Türk büyükelçisinin kabul töreni 29 Ekim tarihinde yapıldı. Bu törende büyükelçi Kral İdris'e Kanuni Sultan Süleyman'a ait bir kılıç hediye etti.
Libya hükümeti de Trablusgarp'taki beş büyük caddeye Türkiye, Fâtih, Atatürk, Ankara ve İstanbul isimlerini verdi.
7 Ekim 1951'de bu defa Bingazi'de toplanan Libya Millî Meclisi federal devletin anayasasını onayladı. Resmî dinin İslam olarak konduğu anayasada geçici olarak Şeyh İdris'in kardeşi Muhammed Rızâ veliaht ilân edildi.