Arama
Milli mimarinin temellerini atan Mimar Kemaleddin
Osmanlı'nın son Cumhuriyet'in ilk yıllarında yaşayan, başta İstanbul olmak üzere birçok şehre sayısız mimari katkıları olan bir isim Mimar Kemaleddin. Henüz öğrencilik yıllarında sanayi madalyası almış, yetiştirdiği öğrencilere milli mimariye dair düşüncelerini aşılamıştı. Birçok han, mescid ve mektebin temellerini atan, başta Mescid-i Aksa ve Kubbetü's Sahra olmak üzere pek çok cami, külliye ve medresenin onarımını gerçekleştiren Mimar Kemaleddin'e dair bilinmeyenleri sizler için derledik.
1925'te Mescid-i Aksâ'nın tamiratında gösterdiği başarıdan dolayı İngiliz Kraliyet Mimarlar Akademisi'ne (RIBA) şeref üyesi olarak seçildi.
1925 Ağustosunda yurda dönerek Ekim ayında Ankara'da Evkaf Müdüriyyet-i Umûmiyyesi İnşaat ve Tamirat müdürlüğüne tayin edildi. 1926'da Maarif Vekâleti'nce kurulan Sanâyi-i Nefîse Encümeni başkanlığına getirildi, bu arada aynı yıl Kudüs'e giderek buradaki tamiratları denetledi.
Ankara'da önemli birçok esere imza atan Kemâleddin Bey, 13 Temmuz 1927 tarihinde Ankara Palas'ın şantiyesinde yer alan evinde geçirdiği beyin kanaması sonucu öldü.
Cenazesi 16 Temmuz 1927'de İstanbul'a getirilerek ertesi günü Üsküdar Karacaahmet Mezarlığı'nda Nuhkuyusu yakınlarına gömüldü.
Mezarının yapımı uzun yıllar hizmet verdiği Vakıflar tarafından ihmal edilmiş, yol açımı sırasında bir ara mezarının kaybolduğu zannedilmiş, fakat daha sonra Fazıl Ayanoğlu tarafından Beyazıt Camii hazîresine taşındığı anlaşılmıştır. Halen burada yer alan kabri taşsız ve kitâbesiz olarak durmaktadır.
Kemâleddin Bey çok sayıda proje üretmiştir. Bunlardan tamamlanmış olan eserleri şunlardır:
1895'ten önce Rumelihisarı sırtında eski Berlin sefiri Galip Bey için iki köşk, Nişantaşı'nda İsmâil Paşa Konağı ve Halil Paşa Konağı, Çamlıca'da Hicaz Valisi Ahmed Râtib Paşa Konağı, Ortaköy Korusu'nda Sultan Reşad Köşkü, Haydarpaşa'da Muhâcirîn Misafirhanesi yapmıştır.
1901 yılında Fatih'te Ahmed Cevad Paşa Türbesi ve 1901-1902'de Gazi Osman Paşa Türbesi, 1908'de Filibe'de Gar Binası, 1909'da Yeşilköy'de Mecidiye Camii, 1909-1919 yılları arasında Fatih-Çarşamba'da Fethiye Medresesi, 1911'de Beyoğlu'nda Kamer Hatun Camii'ni tasarlamıştır.
1911 sonrası, Balkan Savaşı yüzünden temel seviyesinde kalsa da Selânik'te Gar Binası'na başlamış, 1911 sonrasında Ali Rızâ Paşa Türbesi, Hüsnü Paşa Türbesi, İstanbul-Alemdar'da Vâki Efendi Medresesi, 1911-1912'de İstanbul Şehzadebaşı Talebe Yurdu, Edirne'de İttihat ve Terakkî Kulübü Binası ve Sıra Çarşılar, Uşak Meslek Okulu, Bandırma Hükümet Konağı, Aydın Evkaf Müdürlüğü, Eyüp'te Sultan Mehmed Reşad Türbesi ve 1911'de Reşâdiye Mektebi'ni yapmıştır.
1911-1926 yılları arasında İstanbul'da 1, 2, 3, 4 ve 5. Vakıf hanları, 1911 sonrası İstanbul'da Vakıf Gureba Hastahanesi, 1911-1913 yılları arasında Bostancı'da Kuloğlu Camii, 1913'te Bebek Camii, 1913-1924'te Bakırköy-Kartaltepe'de Âmine Hatun Camii'ni yapmıştır.
1913'te Şişli'de Âbide-i Hürriyet, Mahmud Şevket Paşa Türbesi, 1913-1914 yıllarında Edirne'de Karaağaç Gar Binası, 1913'te Bostancı'da İbrâhim Paşa Mekteb-i İbtidâîsi, 1913'te Beyazıt'ta Medresetü'l-kudât, 1915-1924'te Göztepe Mekteb-i İbtidâîsi, 1915'te Medine'de Dârülulûm, 1915-1917 yılları arasında İstanbul Yavuzselim'de Medresetü'l-mütehassısîn, 1919-1922 yılları arasında Lâleli'de Harikzedegân apartmanlarını tasarlamıştır.