Arama
Türkiye'nin Baştayyarecisi: Vecihi Hürkuş
Türkiye'nin ilk uçağını tasarlayan ve ilk savaş pilotluğunu yapan Vecihi Hürkuş, havacılık tarihinimizin unutulmaz sembollerinden biri. Hürkuş 30 Eylül 1930 tarihinde kendi yaptığı uçakla ilk kez Göztepe'den Yeşilköy'e uçmuştu. Hayatı boyunca, hayalleri uğruna çektiği sıkıntılara rağmen hedefinden hiç vazgeçmeyen Hürkuş, içinde bulunduğu tüm çalışmalarda başarılı olmuş bir öncüydü. 21 yaşında Rus uçağı düşürerek tarihe geçen, Kurtuluş Savaşı'ndaki kahramanlıkları ile TBMM takdirnamesi kazanan Türkiye'nin baştayyerecisinin hayatına ve yaptıklarına yakından bakalım…
🔺Hürkuş 28 ocak 1925'te İzmir'de gerçekleştirdiği uçuşun öyküsünü o yıllarda yayımlanan Resimli Ay Dergisi'ne şu sözlerle anlatmıştır:
"Uzun müddet tereddüt devresi geçirdim. Nihayet arkadaşlarımın teşvikiyle bir tecrübe yapmaya karar verdim. Geceli gündüzlü çalışarak elimizde mevcut tayyarelerden tamamen farklı, onlardan daha basit, fakat sürat ve mukavemet itibarıyla onlardan üstün yeni bir proje vücuda getirdim. Tayyarenin inşasına müsaade edildi. Hayatımda o gün kadar mesut olduğumu hatırlamıyorum. "
"Büsbütün yeni sistem bir tayyare yapacak, memleketime yeni bir şey hediye edecektim. İstikbalde tayyarenin oynayacağı mühim rolü herkesten iyi bildiğim için bu hediyenin ileride kıymet-i takdir edileceğine kani idim. İnşaata başlamak için icap eden malzemeyi verdiler, derhal faaliyete geçtim."
"Gövdeyi yaptık, ayakları taktık. Kuyruğunu bitirmek üzereydim. Muvaffak olmak ümidiyle gece sevincimden uyku uyuyamıyor, gündüz yorulmak bilmez bir faaliyetle çalışıyordum. Artık 5-10 güne kadar tayyare bitecek, eserim tamam olacaktı. Bu sırada fen memuru istifa ediyordu. Bunun üzerine tayyarenin inşası ertelendi. Bu karar beni ta kalpgahımdan vurdu. O gün beynime bir kurşun sıksalardı bu kadar müteessir olmayacaktım. Bu kadar meşakkatle dayandıktan sonra, bu kadar ümide düştükten sonra birdenbire tamam olmak üzere olan eserimi topraklar üzerinde terk edip çekilmek bana çok acı geldi. Günlerce tayyaremin yanına gittim, eserimin yavaş yavaş ölüşüne şahit oldum. Ölüme mahkum hasta çocuğu yanında ağlayan bir baba vaziyetindeydim. Eserimi bitirmeme rağmen müsaade etmiyorlardı."
"Tetkikat bir aydan fazla sürdü. Bir türlü karar verilmiyor, tecrübe yapmama müsaade edilmiyordu. Izdırabımdan çıldıracak hale gelmiştim. Ben tayyaremden emindim.Bir gün gizlice tayyaremi meydana çıkardım, motoruna gaz doldurdum, üzerine atladım ve makineleri tahrik ederek havalandım. Yükseldikçe ruhum açılıyor, muvaffakiyetimden ciğerlerim şişiyordu. Eminim ki ilk tayyareyle uçan mucitler bile bu kadar derin bir zevk duymamışlardır"
🔺Yeni uçak model ve tiplerini tasarlamaya devam eden Hürkuş, Kadıköy'de bir keresteci dükkanı kiralamış ve burada üç ay içinde "Vecihi XIV" uçağını imal etmişti.
🔺 Bu iki kişilik, tek motorlu spor ve eğitim uçağı ilk uçuşunu büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında 30 Eylül 1930'da Kadıköy'ün Fikirtepe semtinde gerçekleştirdi ve Göztepe'den Yeşilköy'e uçtu. Vecihi XIV, Türkiye'nin ilk sivil uçağı, kendisinin de ürettiği ikinci uçak oldu.
🔺 16 Şubat 1925'te Türkiye'de kurulan ilk sivil havacılık organizasyonu olan Türk Tayyare Cemiyeti (THK) kurucuları arasındaki ilk ve tek pilot olarak yer alan büyük pilota, 17 Haziran 1925'te Türkiye'de ilk olarak Türkiye'nin Baştayyarecisi unvanı verildi.
🔺 Hürkuş, ilk Türk sivil havacılık okulu Vecihi Sivil Tayyare Mektebi'ni kurdu. Öğrencilerin çeşitli başarılara imza atmalarına rağmen okul, maddi sıkıntılar ve öğrencilerinin diplomalarına denklik verilmemesi nedeniyle kapanmak durumunda kaldı.
🔺1951'de beş arkadaşıyla birlikte havadan zirai ilaçlama yapmak üzere "Türk Kanadı" şirketini kuran Hürkuş, Sait Bayav ve Muammer Öniz ile İngiltere'den "Auster MK-V" tipi üç uçak alarak 1954'te Hürkuş Hava Yolları'nı kurar.
🔺Ömrünün sonuna kadar Türk havacılığının gelişmesi için büyük çabalar sarf eden Vecihi Hürkuş 16 Temmuz 1969'da vefat eder. Hürkuş'un soyadının "Türküş" olarak kayıtlara geçtiği, 1949'da ise soyadını "Hürkuş" olarak düzelttirdiği bilinir.