Arama
Afrika’da hangi ülke neyi hedefliyor?
Çin'in Afrika yatırımları, DEAŞ'ın bölgeye göç dalgası, ABD'nin "terör bahanesi"ne, bir de İsrail eklendi. Son dönemde tüm dikkatler Afrika üzerinde toplanmış durumda. Peki, küresel güçlerin Afrika yolunda başlattıkları hamleler neler ve ne hedefliyorlar? Afrika'ya "getiri sağlayan" ülkeler, Afrika'dan ne götürecek?
ABD Savunma Bakanı Jim Mattis ile Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Nijer'deki ABD askerlerinin öldürülmesi sonrası önemli açıklamalarda bulunmuşlardı. Yaptıkları açıklamada, DEAŞ'ın Irak ve Suriye'de zemin kaybetmesiyle beraber ABD'nin terörle mücadele operasyonlarının Afrika'ya kayabileceğinin sinyalini vermişlerdi.
Savunma Bakanı Jim Mattis, eğer El Kaide ve DEAŞ ile bağlantılı örgüt Boko Haram ile mücadele için birlik göndermek söz konusu olursa, Başkan Trump'ın bunu yapabileceğini belirtmişti.
DEAŞ'ın, Suriye ve Irak'taki militanlarına, Libya ve Sahel bölgesi başta olmak üzere, Kuzey Afrika'ya gitmeleri emrini verdiği; DEAŞ'a katıldıkları tahmin edilen 30 bin yabancı savaşçıdan 6 bininin Afrika kıtasına döneceği yönünde çeşitli iddialar ortaya atılmıştı.
DEAŞ ve El-Kaide bağlantılı terör örgütleri ise, Doğu Afrika'daki eylemlerini gerçekleştirebilmek için Kuzey Afrika ülkelerindeki istikrarsızlıktan yararlanıyorlar. Libya'da 2010 yılındaki hükümet karşıtı çatışmalar nedeniyle, başta bu ülke olmak üzere, Kuzey Afrika'daki istikrarsızlığın DEAŞ'ın gelişmesi için verimli zemin oluşturduğuna dikkati çekiliyor. Bölgede insan kaçakçılığı, siber suçlar ve kara para aklama gibi suçlar gerçekleşiyor.
Çin, ABD, Avrupa ve Körfez ülkeleri bu adımları atarken, İsrail ise Afrika'da "sessiz ve derinden" bir dış politika stratejisi uyguluyor. Netanyahu Uganda ziyaretinde, son dönem Afrika politikasına dair "İsrail Afrika'ya geri dönüyor ve Afrika da İsrail'e dönüyor" şeklinde bir ifadeye yer vermişti.
İsrail, Afrika'da etkinlik kurmak ve nüfuzunu artırmak amacıyla, ilk olarak siyasi ilişkilerin geliştirilmesi ve onarılması yoluna gitti.
Hatta büyükelçi Paul Hirschon verdiği bir beyanatta "Hepimiz köleliği de, sürgünü de ve mülteci olmayı da çok iyi biliyoruz. Afrika gibi biz de işgal edildik, sömürgeleştirildik ve modern zamanlarda egemenliğimizi tekrar elde ettik. Afrika'da birçok vakada olduğu gibi, çölün içinde ve yakınında yaşamak gibi ortak tutumlarımız var" türevinden duygusal bağ kurma çabasına girdi.
Afrika ile ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda, İsrail Afrika'daki Yahudi nüfusunun lobi faaliyetlerini de etkin bir şekilde kullanıyor.
Afrika, İsrail'i "iyi bir ortak" olarak görüyor. Ancak Netanyahu'nun yakın dönemde çeşitli sebeplerle İsrail'e gelen Afrikalı mültecilerin, ülkeyi terk etmesi gerektiği yönündeki açıklamaları ve uyguladığı siyaset, İsrail'in ikiyüzlü bir politika uyguladığını ortaya koyuyor.
İsrail geliştirdiği projelerle Afrika'dan siyasi destek sağlamaya çalışırken, aynı zamanda birtakım başka kazanımlar da elde etmek istiyor.
Bu doğrultuda gerçekleştirilen projeler ise, Afrika'dan çok, İsrail'in yararına oluyor.
Çok kısıtlı su kaynaklarına sahip olan İsrail, adeta bir çölde yaşamasına rağmen, modern tarım ve sulama teknikleri alanında kendini geliştiriyor. İsrail, geniş su kaynaklarına sahip Afrika ülkelerinin, teknoloji ve ulaşım imkânlarından yoksun olmasını fırsat bilerek hareket ediyor.
Tarım ve gündelik kullanım alanında yeterli su kaynağı sağlanması açısından Afrika, İsrail'e yardımcı olabilecek bir kapasiteye sahip bir bölge. Bu nedenle İsrail de, yeni dış politikasını "Afrika'nın nimetlerinden yararlanma" doğrultusunda şekillendiriyor.
İsrail, kendisine ait sınırlı su kaynaklarını kullanmak yerine, Afrika'nın oldukça zengin su kaynaklarını kullanmayı amaçlıyor. Bu sebeple Kenya, Etiyopya, Ruanda ve Senegal gibi ülkelerle ortaklaşa gerçekleştirdiği projeler dâhilinde, yoksullukla mücadele, teknoloji inovasyonu ve teknoloji ihracatı konusunda Afrika ile ilişkilerini güçlendiriyor.
Afrika'ya "getiri sağlayan" İsrail'in, Afrika'dan "ne götüreceği" meselesi de zihinlerde büyük bir soru işareti.
İsrail'in eğitim ve beceri kapasitesinin transfer edilmesi, sürdürülebilir büyümenin yolunu Afrika ülkelerine açmakla birlikte, Afrika'daki İsrail etkisini de artırıyor.
Güney Sudan, Etiyopya ve Eritre'de ciddi bir siyasi ve askerî ağırlığı olan İsrail, zaman içinde ekonomik anlamda da ciddi bir ağırlık kazanabilir. İsrail gerek kamu kuruluşları, gerekse özel şirketler vasıtasıyla Afrika'da gerçekleştirdiği projelerin reklam ve propagandasını da başarılı bir şekilde yürütüyor: "İsrail kalbi ve zihniyle 1 milyon Afrikalı insanın hayatını sonsuza dek değiştirdi".
Afrika'da su ve güneş enerjisi kullanımında Kenya, Etiyopya ve Güney Afrika'da çok ciddi projeler gerçekleştiren İsrail'in bu çabaları, karşılıklı iyi ilişkiler çerçevesindeki bir "hayır işi"nden ziyade, Afrika'da siyasi ve ekonomik etkinlik kazanma çabası olarak görülüyor. İsrail'in Afrika'daki kazanımları, BM'de siyasi destek sağlamasının da yolunu açacak.
Ayrıca İsrail'in, Afrika'ya yönelik gerçekleştirdiği tarımsal iş birliği ve teknik kalkınma yardımlarını, "Nil'den Fırat'a büyük İsrail ideali" perspektifinden de okumak mümkün.