Arama
Ruslar Türk dünyasını nasıl ayrıştırdı?
Türk soylu devletlerin ve lehçelerin geleceğinin en büyük tehdidi Ruslaştırma politikasıdır. Uzun yıllar Rusya, işgal ettiği Türkistan topraklarındaki halkı asimile ederek onlara geçmişini unutturmaya çalışmıştır. Amaç ise bölgedeki halkı ayrıştırmak ve iletişim kurmalarını engellemektir. İşte, Ruslaştırma politikasına dair tüm detayları sizler için derledik.
🔹 Fakat Rusya'nın baskılarından ve tacizlerinden kurtulamazlar. Eski Sovyet cumhuriyetleri SSCB döneminde diglossia "asimetrik iki dilliğe" maruz kalırlar.
Asimetrik iki dillilik bir dilin diğerlerine dominasyonu anlamına gelir.
🔹 Sovyet rejimi hâkimiyeti altında yaşayan diğer ulusların dilleri üzerinde asimetrik iki dillilik politikası Rusçanın dayatılması ile uygulanır. İşte Rusya iki dillilik ile kirli emellerine ulaşacaktır. Bu politika gereği devlet dairelerinde, ulaşım, sanayi, kamu, askeriye ve eğitim alanlarında yalnızca Rus dilinin konuşulması mevzu bahistir.
Türk dili geleneğini yıkan isim: Nikolay Ilminskiy
🔹 Ruslaştırma politikasını etkili kılan en temel kural şüphesiz dil meselesidir. Bir dilin varlığını ortadan kaldırmak demek o milletin geçmişini silmek ve gelecek nesillere kültürel miras bırakılmaması anlamlarına gelir.
🔹 Nikolay Ilminskiy'den istenen tam olarak budur. Kendisi bir şarkiyatçıdır ve Rus idaresinden çıkmayan milleti için her şeyi yapmaya hazırdır.
🔹 Kendisine büyük bir görev düştüğünün farkında olan Ilminskiy, önce dil ve bunun üzerinden de eğitimi kullanarak amaçlarına ulaşır.
🔹 Kazan'da Üniversitede Türk lehçeleri üzerine çalışan Nikolay Ilminskiy:
"Rusya idaresinde yaşayan Rus olmayan milletleri Ruslaştırmanın tek yolu vardır. O da bunlara Rus dili ve Hıristiyanlığın öğretilmesidir."
🔹 Bu alanda yoğun bir çabaya girer. Ilminskiy'nin faaliyetini görüp oldukça etkilenen Rus Eğitim Bakanı Tolstov, bu metodun Ruslaştırmada iyi bir yol olabileceğini düşünür ve bütün Müslüman Türklerde uygulanması için Çar II. Aleksandır'a mektup yazar onun tam desteğini alır. Bunun üzerine metod, tüm Rus olmayan halklara uygulanır.
🔹 Rusya eğitim kurumları ve basın kullanılarak yazılı dil hüviyeti kazanmış diller, lehçe ve şivelere ayrılarak çok sayıda yazı dili üretilir, Türk dilleri böylece ayrıştırılır. "Aracı dil" olarak ise Rusçaya mecbur bırakılır.
🔹 Ilminskiy, Türk bölgelerinde açılan Rus okullarında Türk çocuklarını Ruslaştırmakla kalmayıp bunların Hıristiyanlaştırılması için de Rus Eğitim Bakanlığı ile birlikte büyük gayret sarf eder.
🔹 Ilminskiy, Türkler için açılan Rus okullarında, Rusçanın yanı sıra her Türk boyunun kullandığı lehçeyi, Rus alfabesinde, ayrı bir dil gibi öğretir. Kiril alfabesi kullanımı zorunlu kılınır.
🔹 Çarlık Rusya'sı Ekim 1917 devrimiyle tahtını Bolşeviklere teslim ederken Ilminskiy ise Ruslaştırma politikasının bir utanç kaynağı olarak gelecek nesillere aktarılmasında (!) rol üstlenir.
Türkistan Türklerinin Özgürlük Hareketi: Alaş Orda
🔹 Kazakistan'ın resmî açıklamasına göre Alaş adı Kazakların efsanevi atası Alaş Han'dan alır. Alaş Han, Orda Han'ın diğer bir ismidir. Alaş kelimesi ilerleyen zamanda Kazak Türkleri arasında şifre olarak kullanılır.
🔹 Alaş Orda, 1917 Sovyet Rus Devrimi'ni takip eden günlerde çekirdek kadrosunu Kazak gazetesi etrafında toplanan Kazak aydınlarının oluşturduğu milli bir hareket ve bu hareketin kurduğu milli muhtar bir hükümettir.
🔹 Rusya'nın Ruslaştırma Politikasına karşı, Türkistan bir yumruk olur. Rusların engellemelerine rağmen Kazak Alaş Orda üyeleri Türk dünyası üzerinde planlanan oyunları bozmak için milli ve birleştirici bir yol izler.
🔹 Alaş hareketi, A. Bökeyhanov, A. Baytursunov, M. Dulatov, H. Dosmuhamedov, J. Dosmuhamedov, İ. Jaynakov, B. Alibekov, A. Turlubayev, gibi isimler öncülüğünde kurulur.
Ecdadımın kökü kahraman Türk,
Kazak halkıyız biz.
Heybetli dağ, ihtişamlı göl,
Sarı arka yerlisiyiz biz.
Ezelden beri Kahraman Türk(üz)
Okla delinmiş vücudumuz,
Tereddüt edip hiçbir düşmandan
Korkup kaçmamıştır yüzümüz.
🔹 Alaş Orda dönemi Milli Marşı da bu amaca hizmet eden, yerelde kendi kültürünün öğelerinden vazgeçmeden, tüm Türk dünyasını kapsayan, birlik olmaya çağıran zengin bir muhtevaya sahiptir. Alaş Orda Milli Marşını Jusıpbek Aymaıtov kaleme almıştır.
🔹 Bu aydınlar, yerelde boyların kendi şive ve lehçelerini korumaları, genelde ise bütün Türk dünyasının ortak bir dil belirlemesini amaçlar. Bu ortak dil vurgusunu eserlerinde sıkça dile getirir.