Arama
10 soruda Edgar Allan Poe
"Kuzgun" ve "Annabel Lee" şiirleriyle tanıdığımız Edgar Allan Poe, gerek yaşam öyküsü gerekse edebi anlayışıyla dünya edebiyatındaki en dikkat çekici isimler arasında yer alır. Gotik edebiyat türünün en önemli temsilcilerinden biri olan Poe, dönemindeki baskın edebiyat anlayışından sıyrılarak özgün duruşuyla ayakta kalmaya çalıştı. Peki, ünlü edebiyatçının çetrefilli hayatı ve sanatı hakkında yeterince bilgiye sahip olmadığınızı mı düşünüyorsunuz, o halde Poe hakkında pek çok şey öğrenebileceğiniz 10 soruyu ve cevabı siz Fikriyat okurları için derledik.
Poe, eserlerinde insanların bilinç altında yaşadığı ruh hallerini, korkularını ya da endişelerini başarıyla anlatıp, aynı duygu, korku ya da endişeleri okuyucuda tekrar tekrar canlandırmaya çalışmıştır. Eserlerinin çoğu transandantalizme karşı çıkan kara romantizm türüyle anılmaktadır. Transdantalizm yani deney üstücülük olarak adlandırılan akım, on dokuzuncu yüzyıl başlarından itibaren Amerika'da edebiyat, din, kültür ve felsefe alanında ortaya çıkan yeni fikirler toplamıdır. Eserlerinde zaman zaman ironiye de başvuran Poe, en çok kullandığı ölüm konusu ile ilgili olarak ölümün fiziksel belirtileri, cesedin çürümesinin etkileri, canlı mezara gömme, ölülerin canlanması ve matem duygusu üzerine yazmıştır. Eserlerinin çoğu, Poe'nun özellikle hiç hoşlanmadığı transandantalizm akımına karşı edebi bir tepki olarak oluşmuş kara romantizm tarzının bir parçası olarak kabul edilir.
İlk kez 1841'de yayımlanan "Morgue Sokağı Cinayeti"nde C. Auguste Dupin, Sherlock Holmes'a rehber olduğu söylenen akılcı çözümleme tekniklerini ince ince anlatır. Dünyaca tanınan dedektif ise 1887 yılında ilk yayımlanan hikâyesiyle Sherlock Holmes olur.
Edgar Allan Poe ve Öyküleri Üzerine isimli çalışmada Poe'nun kahramanından etkilenerek Sherlock'u oluşturan Dupin'in şu sözlerine yer verilmiştir.
"Dikkatsizce bol bol etrafa saçtığı tohumlardan bugünkü edebiyat formlarımızın çoğunun çıktığı Edgar Allan Poe dedektif öykülerinin babasıydı ve dedektif öykülerinin sınırlarını öylesine kapsamıştı ki takipçilerinin nasıl olup da kendilerine ait olduğunu iddia ettikleri yeni alanlar bulduğunu anlamakta zorluk çekiyorum. Dedektif öyküsünün kısalığına karşın yoğunluğu bir tek niteliğe, yazarın kahramanına verdiği zekâ keskinliğine bağlıdır. Bunun dışındaki her şey etkiyi azaltır. Sorun ve çözümü, izleği oluşturmalı, yaratılan karakterler buna bağlı olmalıdır. Bu dar yolda ilerlemesi gereken yazar her zaman önünde Poe'nun ayak izlerini bulur. Bu yolun dışına çıkabilir ve kendisine ait bir yan yol bulabilirse yazar kendini mutlu saymalıdır."
Poe, öykülerinde şiirsel ve ahenkli bir anlatımı tercih etmiştir. Bu durum Şairliğini yazarlığına da yansıtmış olmasından kaynaklanır. Nitekim Poe, Kompozisyon Felsefesi (1846) adlı makalesinde, duyguları daha ziyade bir 'efekt' olarak gördüğünden bahseder. Burada, Kuzgun (1845) adlı şiirini, seçtiği bir efekt etrafına ördüğünü belirtir. Bu efekt, kelimelerin çıkardığı seslere dayalıdır, yani müzikal bir amaç güder.
Dostoyevski 1861'de Poe hakkında, "Poe'nun sadece kendine has olan ve onu bütün diğer yazarlardan ayırt eden özelliği, hayal gücünün olağanüstü genişliğidir." cümlelerini kurar. Fransız sembolist şairleri Mallarme, Baudelaire ve Valery onun eserlerini çok takdir ederken, W.B. Yeats, T.S. Eliot, A. Huxley onun şiirini beğenmemiştir. D.H. Lawrence, ise Poe'yu insani değil, mekanik bir bakışa sahip olmakla eleştirmiştir. Döneminde anlaşılamayan edebiyatçılar arasındadır.