Arama
Ahmet Mithat Efendi’ye ait kütüphanenin hazin sonu
Ahmet Mithat Efendi, kaleme aldığı yazılarla ve gerçekleştirdiği yayınlarla edebiyat tarihimizde kendine yer edinmiş önemli bir isim. Ahmet Mithat Efendi, edebiyat ve yayıncı kimliğinin yanı sıra büyük bir kütüphanenin de sahibiydi. Kütüphanesi, yerli ve yabancı pek çok kitaba, ansiklopediye, el yazması esere ve kendi el yazısıyla kaleme aldığı pek çok yapıta ev sahipliği yapıyordu. Binlerce kitabın bulunduğu bu kütüphane, Ahmet Mithat Efendi'den daha önce hayata gözlerini yuman damadı Muallim Naci'nin kitaplarını da barındırıyordu. Peki, Ahmet Mithat Efendi'nin kütüphanesine ne oldu?
📌 Fehmi Karatay ile İsmail Hakkı İlter kitapları inceleyerek bir rapor hazırlamışlar, on gün kadar sonra, Anadolu Ajansı kaynaklı bir haber olarak raporun içeriği gazetelere yansımış, oradan bir başka bilgiye daha ulaşılmıştı.
Kitaplar sadece Ahmet Mithat'a değil "Mithat efendi merhumla damadına (Muallim Naci'ye)" aitti. Anlaşılıyor ki Ahmet Mithat'tan daha önce hayata gözlerini yuman damadı Muallim Naci'nin kitapları da aynı kütüphaneyle birleşmişti.
📌 Asıl önemlisi ise hazırlanan raporda "kitapçılardan mürekkep bir gruba toptan satılmış" olan Mithat Efendi Kütüphanesindeki kitapların "mühimce bir kısmı bugün için elden çıkarıldığı" gerçeğiydi.
Rapora göre "Geriye kalanlar arasında yazma ve nadir kıymette eser bulunmadığı gibi umumi kültüre ait ve ansiklopedik malumat kitapları dışında, ilmî bir müesseseye yarayacak, ihtisasa müteallik kitaplara da tesadüf edilmemiştir. Bu itibarla bahis mevzuu olan kitapların devlet tarafından satın alınmasında bir fayda görülmemiştir."
📌 Ancak 15 gün kadar devam eden bu süreç içinde gazetelerde çıkan haberlerde, raporda sözü edilmeyen bazı ayrıntılar vardı.
Buna göre "Ahmet Mithat Efendi kütüphanesinde 6500 adet muhtelif eser mevcut olup bunların arasında yazma kitaplar, birçok şark ve garp müelliflerine ait nüshası tükenen mühim eserler, ansiklopediler ve kendi külliyatı bulunmaktadır."
📌 Tam açıklığa kavuşturulmasa da bu haberdeki bilgiler kütüphanenin dağılmadan önceki mevcudiyetine ait olmalıydı. Yine aynı habere göre "kitaplar, merhumun veresesinden 1500 liraya bazı kitapçılar tarafından satın alınmış ve teker teker satılmak üzere müzayedeye çıkarılmıştır."
Bir başka kısa haberde ise "Ahmet Mithat Efendi'nin el yazılarından mürekkep zengin bir muhabere koleksiyonu ile el yazısı bazı eserlerden" söz edilir. İşin bu kısmı ise biraz muğlâktı. Raporu hazırlayacak iki kişiye bu el yazısı koleksiyon hiç gösterilmemiş miydi? Onlar kimlerin eline geçmişti? Bu soruların cevabı belli değil.
📌 4 yıl sonra ise Mahmut Yesari'nin yazdığı bir yazıda, Ahmet Mithat Kütüphanesi hakkında şu satırları kaleme almıştır:
"Bundan bir iki sene evvel Ahmet Mithat Efendinin kütüphanesi satılmıştı. Bu satışa kan ağladım. Kitaplar bir kütüphanede parça parça yok pahasına satıldı. Kitapların bir kısmını gördüm. Mithat Efendi'nin çalışma tarzı hakkında biraz fikir edindim. Kitapların arasında notlar yazılmış kâğıtlar vardı ve satır altları çizilmişti. Yarım kalmış tercümelere de tesadüf ettim. Kitaplar el yazması ender ele geçen kitaplar değildi ama gene kıymetli idi."