Arama
Ahmet Mithat Efendi’ye ait kütüphanenin hazin sonu
Ahmet Mithat Efendi, kaleme aldığı yazılarla ve gerçekleştirdiği yayınlarla edebiyat tarihimizde kendine yer edinmiş önemli bir isim. Ahmet Mithat Efendi, edebiyat ve yayıncı kimliğinin yanı sıra büyük bir kütüphanenin de sahibiydi. Kütüphanesi, yerli ve yabancı pek çok kitaba, ansiklopediye, el yazması esere ve kendi el yazısıyla kaleme aldığı pek çok yapıta ev sahipliği yapıyordu. Binlerce kitabın bulunduğu bu kütüphane, Ahmet Mithat Efendi'den daha önce hayata gözlerini yuman damadı Muallim Naci'nin kitaplarını da barındırıyordu. Peki, Ahmet Mithat Efendi'nin kütüphanesine ne oldu?
📌 Gazetecilerden Selahattin Güngör, mevcut kitaplara bir göz atmış ve kütüphanenin kitap varlığı hakkında birkaç somut bilgi daha vermişti:
"Raflarda birkaç bin cilt kitap var. Çoğu ansiklopedi. Bir kısmı da tarihe ait. (…) Ansiklopediler hayli zengin. En başta 39 ciltlik Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers. Sonra 45 ciltlik Biographie üniverselle ve daha böyle bir sürü ansiklopedi."
Bu ansiklopedi varlığı, Ahmet Mithat Efendi'nin bilgi dağarcığı yanında 19. yüzyılın ikinci yarısı Türk dergiciliğindeki malumatçı tutumun kaynakları hakkında da bizi aydınlatmış oluyor.
📌 Selahattin Güngör, söz konusu yazısında önemli bir şeye daha değinmiş, dönemin Maarif Vekaletini acilen bu satışa müdahaleye çağırmıştı. Dönemin Maarif Vekili Hasan Âli Yücel'di.
Bu çağrı hemen yankısını buldu. İki gün sonraki gazetelerden, Maarif Vekilliğince satışın durdurulduğu öğrenildi. Vekâlet satışı durdurarak kitapların incelenmesi ve değer tespiti için Üniversite Kütüphanesi Müdürü Fehmi Etem Karatay ile Fatih Millet Kütüphanesi Müdürü İsmail Hakkı İlter'i memur etmişti.
📌 Fehmi Karatay ile İsmail Hakkı İlter kitapları inceleyerek bir rapor hazırlamışlar, on gün kadar sonra, Anadolu Ajansı kaynaklı bir haber olarak raporun içeriği gazetelere yansımış, oradan bir başka bilgiye daha ulaşılmıştı.
Kitaplar sadece Ahmet Mithat'a değil "Mithat efendi merhumla damadına (Muallim Naci'ye)" aitti. Anlaşılıyor ki Ahmet Mithat'tan daha önce hayata gözlerini yuman damadı Muallim Naci'nin kitapları da aynı kütüphaneyle birleşmişti.
📌 Asıl önemlisi ise hazırlanan raporda "kitapçılardan mürekkep bir gruba toptan satılmış" olan Mithat Efendi Kütüphanesindeki kitapların "mühimce bir kısmı bugün için elden çıkarıldığı" gerçeğiydi.
Rapora göre "Geriye kalanlar arasında yazma ve nadir kıymette eser bulunmadığı gibi umumi kültüre ait ve ansiklopedik malumat kitapları dışında, ilmî bir müesseseye yarayacak, ihtisasa müteallik kitaplara da tesadüf edilmemiştir. Bu itibarla bahis mevzuu olan kitapların devlet tarafından satın alınmasında bir fayda görülmemiştir."
📌 Ancak 15 gün kadar devam eden bu süreç içinde gazetelerde çıkan haberlerde, raporda sözü edilmeyen bazı ayrıntılar vardı.
Buna göre "Ahmet Mithat Efendi kütüphanesinde 6500 adet muhtelif eser mevcut olup bunların arasında yazma kitaplar, birçok şark ve garp müelliflerine ait nüshası tükenen mühim eserler, ansiklopediler ve kendi külliyatı bulunmaktadır."