Arama
Bir garip mahkeme "Hamlet tartışmaları"
Tiyatro eserleri arasında önemli bir yeri olan "Hamlet" oyunu ülkemizde çevirilip oynanmasıyla büyük tartışmalara sebep olmuştu. Bunlardan en dikkat çekeni ise mahkemeye taşınan Peyami Safa ve Muhsin Ertuğrul arasında geçen Hamlet tartışmalarıydı. Tiyatro tarihimizde bir eser yüzünden çıkan ve sudaki dalgalar gibi giderek genişleyen bu denli büyük bir tartışma çok az görüldü. Ağır hakaret içeren bu tartışmalar, mahkemeye taşınmasıyla aylarca gazetelerin ilk sayfalarında yer aldı.
Necip Fazıl Kısakürek, rejisörün eser seçimini onaylamakla birlikte Hamlet rolünün içinin doldurulmasından yanadır. Bu seferki Hamlet'in oynanışını zayıf bulduğunu söyler.
Ezine'nin mahkemeye başvurması üzerine yargılamadı. süreci başla Başta Muhsin Ertuğrul, Celalettin Ezine ve Peyami Safa olmak üzere birçok isim mahkemelik oldu. Mahkeme heyeti, yazıların hakaret içeriği taşıyıp taşımadığını belirlemek için bilirkişilere ihtiyaç duydu. Bilirkişilerin yazdıkları raporda hakaretin var olduğunu bildirilse de bu bildiri Tasvir-i Efkâr gazetesinde eleştirildi. Yargılama süreci basın tarafından dikkatle takip edildi. Bu olay, basın tarafından "Hamlet tartışması" olarak ele aldı. Böyle bir tartışma üst düzey yetkililerin harekete geçmesi yönünde de etkili oldu.
Hamlet davaları, İstanbul'da görüldü. Sadece Peyami Safa, bir davadaki kararla ilgili itirazını, İzmit'teki ağır ceza mahkemesine yaptı. Temyize kadar uzanan bu yargılama; değişik safhalardan geçip yaklaşık dokuz ay sürdü. Mahkeme heyeti yargılamayı kısa sürede neticelendirmek istese de davaların giderek çeşitlilik kazanması ve artması konunun uzamasına yol açtı. Mahkeme, belli bir aşamayı müteakip davaları birleştirmek zorunda kaldı. Giderek büyüyen ve genişleyen dava konusu, belli bir süreçten geçtikten sonra bir sonuca bağlanmıştır. Hamlet davalarının sonucunda varılan kararlar, ilgililere tebliğ edildi.
Necip Fâzıl'ın Babıâli adlı hatıratında anlattığına göre, Peyami Safa, davayı Muhsin Ertuğrul'un intihal ederken dikkat etmediği bir mürettip hatasını göstererek kazanır. Abdullah Cevdet'in tercümesinde "tecrübe destgâhları" diye bir tabir geçer. Aslında bu "bahriye destgâhları (tezgâhları)"dır; eski harflerde tecrübe ve bahriye kelimeleri iki nokta farkıyla aynı şekilde yazıldığı için mürettip hatası musahhihin gözünden kaçmış, ancak kitabın sonundaki doğru-yanlış cetvelinde düzeltilmiştir. Muhsin Ertuğrul, bu cetvele bile bakmaya lüzum hissetmeden eseri aynen aldığı için "tecrübe destgâhları" yanlışını da tekrarlamıştır.
Türk tiyatrosunda bir eser yüzünden çıkan ve sudaki dalgalar gibi giderek genişleyen bu denli büyük bir tartışma az görülmüştür. Tartışmaların mahkemelere taşınması, ünlü avukatların mahkemelerde savunma yapmaları, Muhsin Ertuğrul'un bir rejisör olarak kendisini savunması, eleştirilerin sadece Hamlet oyunuyla sınırlı kalmaması, bu rolü canlandıran oyuncuya kadar uzanması, kamuoyunun büyük ilgi ve merakına sebep oldu.
Bu konunun aylarca basının ilk sayfalarında yer aldı. Karikatürlere konu olup oyun üzerinden hareketle, Şehir Tiyatrosu'nun Türk tiyatrosuna yeterince hizmet edip etmediğinin araştırılması ve ülkemizdeki tiyatro sorunun birçok yönünün irdelenmesine yol açması tartışmanın boyutlarının ne kadar büyüdüğünü gösterir.