Arama
Bir garip mahkeme "Hamlet tartışmaları"
Tiyatro eserleri arasında önemli bir yeri olan "Hamlet" oyunu ülkemizde çevirilip oynanmasıyla büyük tartışmalara sebep olmuştu. Bunlardan en dikkat çekeni ise mahkemeye taşınan Peyami Safa ve Muhsin Ertuğrul arasında geçen Hamlet tartışmalarıydı. Tiyatro tarihimizde bir eser yüzünden çıkan ve sudaki dalgalar gibi giderek genişleyen bu denli büyük bir tartışma çok az görüldü. Ağır hakaret içeren bu tartışmalar, mahkemeye taşınmasıyla aylarca gazetelerin ilk sayfalarında yer aldı.
Bu sanat olayına karışanlardan birisi de Halit Fahri Ozansoy'du. Şiir ve tiyatroyla uğraşan, Darülbedayi'de de görevler üstlenen Halit Fahri "Tiyatro Âlemimizdeki Hâdise: Muhsin'e ve Celâleddin Ezine'ye Açık Mektup" başlığı altında her iki yazara da yanlışlıklarını söyleyerek onlara barışmalarını önerir. Çünkü ona göre ikisi de aynı derecede haksızdır. Zira ikisinin de bu "adî dedikodular, tezyifler, tahkîrler" üstünde yapacak ciddî işleri, hizmetleri vardır.
H.Fahri Ozansoy bu iki fikir adamı, o mahkeme kapısından geri dönerlerse daha doğru ve mantıklı hareket etmiş olduğunu söyler. Fikir ve sanat dünyasının böyle bir yüksek davranışa ihtiyacı vardır. İşte bunun için her ikisine de "Haksızlıklarınızı ve çirkin sözlerinizi geri alın ve barışın dostlarım!" der.
Orhan Seyfi Orhon Hamlet temsilini, Türk tiyatrosu üzerine görüşlerini söylemek için bir vesile sayar. Türk sahnesinin yerli hayatla temasının koptuğundan bahsederek, bizim davalarımızı ortaya koyan eserler bulunmadığını, bu toplumun hiçbir sorunun sahneye çıkmadığını, oyunların bizim hayatımızı aksettirmediğini ileri sürer. Asıl bu konuların sebeplerini düşünmemiz gerektiğini belirtir.
Necip Fazıl Kısakürek, rejisörün eser seçimini onaylamakla birlikte Hamlet rolünün içinin doldurulmasından yanadır. Bu seferki Hamlet'in oynanışını zayıf bulduğunu söyler.
Ezine'nin mahkemeye başvurması üzerine yargılamadı. süreci başla Başta Muhsin Ertuğrul, Celalettin Ezine ve Peyami Safa olmak üzere birçok isim mahkemelik oldu. Mahkeme heyeti, yazıların hakaret içeriği taşıyıp taşımadığını belirlemek için bilirkişilere ihtiyaç duydu. Bilirkişilerin yazdıkları raporda hakaretin var olduğunu bildirilse de bu bildiri Tasvir-i Efkâr gazetesinde eleştirildi. Yargılama süreci basın tarafından dikkatle takip edildi. Bu olay, basın tarafından "Hamlet tartışması" olarak ele aldı. Böyle bir tartışma üst düzey yetkililerin harekete geçmesi yönünde de etkili oldu.
Hamlet davaları, İstanbul'da görüldü. Sadece Peyami Safa, bir davadaki kararla ilgili itirazını, İzmit'teki ağır ceza mahkemesine yaptı. Temyize kadar uzanan bu yargılama; değişik safhalardan geçip yaklaşık dokuz ay sürdü. Mahkeme heyeti yargılamayı kısa sürede neticelendirmek istese de davaların giderek çeşitlilik kazanması ve artması konunun uzamasına yol açtı. Mahkeme, belli bir aşamayı müteakip davaları birleştirmek zorunda kaldı. Giderek büyüyen ve genişleyen dava konusu, belli bir süreçten geçtikten sonra bir sonuca bağlanmıştır. Hamlet davalarının sonucunda varılan kararlar, ilgililere tebliğ edildi.