Arama
Cemal Süreya’nın Papirüs’teki yazılarından edebiyatımıza dair düşünceleri
İkinci Yeniciler arasında yer alan Cemal Süreya, günümüzde özellikle şair kimliği ile ön planda olan edebiyatçılarımızdan. Nitelikli şiirler yazma hususunda usta bir şair olan Süreya'nın sanat ve edebiyat hakkındaki görüşleri de oldukça kıymetli. Papirüs'ten Başyazılar, Süreya'nın Papirüs dergisinde yazdıklarından derlenerek oluşturulan bir eser. Bu kitaptan hareketle, Süreya'nın edebiyat ve dil hakkındaki görüşlerini derledik.
Cemal Süreya, her sanat eserinin ister istemez siyasal bir anlamı ve belli bir sınıfın, hayat görüşünün koşullarıyla yüklü olduğuna inanır. Şaire göre bu anlamda Nazım Hikmet'in şiiri de siyasal bir şiirdir. Cemal Süreya nezdinde, "Nazım Hikmet şiirini hayatıyla tama doğrulamış bir şairdir."
Fakat Süreya, aynı zamanda düşüncenin şiirsel akışı engellememesi ve şairi de ezmemesi gerektiğini savunur.
"Tevfik Fikret'le Mehmet Akif kendi dünya görüşlerinin şiirsel karşılığını bulma yolunda çalışmış ve onu ayrıntıya indirebilmiş iki şairimizdir. Bu bakımdan ikisini de başarılı örnek olarak alabiliriz."
Cemal Süreya, "Konuşma Dili ve Şiir" yazısında şiirin Orhan Veli kuşağıyla konuşma diline yaklaştırıldığını, fakat 1950 kuşağının yeni bir şiir dili değerlerini aramaya koyulduğunu anlatır. Bu dönemde şiir başlı başına bir dil işi olarak ele alındığından konu daha fazla önem kazanmış.
"Şiir ayrı bir dildir ama kuş dili de değildir. Bunu göremediler. Eliot bir güzel haklılandı."
Şair aynı zamanda konuşma dilini şiir dilinin ilk mayası olarak görmüş. Süreya, Öztürkçe eğilimlerine de şiir noktasından eleştiri getirir:
"Öztürkçe eğiliminin içinde, kavramların üstüne birer kelime kabuğu, şiirsel birer kabuk oluşmamıştır daha. Kendi kavram niteliklerinden ibaret, sessiz, tarihsiz kelimelerdir yeni kelimeler."
"Şiirimiz Üstüne Bir İki Söz" isimli yazısında şair, Türk şiirini bazı milletlerin şiirinden üstün görür.
"Türk şiirinin birçok ülke şiirine göre daha gelişkin, daha umutlu, daha "istidatlı" olduğunu görüyoruz. Bugün gerçek şiirin daha çok İspanya'da, Fransa'da, Latin Amerika ülkelerinde soluk aldığı bir gerçektir. Bunlara Akdeniz ülkeleriyle Türkiye'yi de rahatlıkla katabiliriz."
Şair aynı zamanda Türk şiirini Alman şiirinden daha diri; Macar ve Amerikan şiirinden daha çılgın ve ince bulmuştur.
Cemal Süreya, Türk şiirinin Tanzimat'tan itibaren bazı şiirine fazlasıyla koşullandığını düşünür. Şaire göre, Türk şiirini Batı şiirinin yedeği olarak telakki etmek insafsızlıktır.
Yazımızda Cemal Süreya'nın edebiyat hakkındaki görüşlerine yer verdik. Görüldüğü gibi Türk edebiyatına çeşitli açılardan bakarak yorumlamalar getiren Cemal Süreya'nın düz yazılarının fikirsel anlamda günümüz edebiyatçılarına söyleyeceği çok şey var…