Arama
Divan edebiyatını daha iyi anlamanızı sağlayacak 21 mazmun
Kendine özgü düşünce ve hayal dünyası bulunan divan edebiyatı, eski toplumumuzun düşünüş, yaşayış ve sanat sevgisini günümüze taşıyarak klasikleşti. Geçen zamanla beraber değişime uğrayan hayat şartları, artık bu edebiyatı yaşanılan hayatın bir aynası olmaktan çıkardı. Sizler için asırlar öncesinde yazılmasına rağmen, şiire derin manalar kazandırmış divan edebiyatını daha iyi anlamanızı sağlayacak 21 mazmunu derledik.
📌Haber veya mektup getirip götüren. Osmanlıların ilk zamanlarında postacı ve muhafızlara peyk denirdi. Peyk ve peykbaşı rütbeleri ile ayrı bir teşkilât olarak asırlarca hizmet görmüştür. Vücutça çevik ve zayıf kişilerden seçilirler. Az yerlerdi. Çok hızlı koşabilen bu kişiler meselâ Edirne-İstanbul arasını iki günde kat edebilirlerdi. Kelimenin uydu anlamı da zaman zaman şiirlerde kullanılmaktadır.
On sekiz bin âlemi seyreyledik uçtan uca
Milket-i sultânı aşkın peyk-i reh-peymâsıyız
Zatî
📌Kur'an-ı Kerîm'deki "Nasrun min Allâhi ve fethun karîb (Yardım Allah'tandır ve fetih yakındır) (Sâf/13)" ayetinden iktibas yoluyla ve özellikle kasidelerde çok kullanılır. Kılıçların veya sancakların üzerine bu veya buna benzer anlamları olan ayetler yazılırdı.
Okur lisân-ı adûya karşı durup
Sevâd-ı âyet-i "Nasrun min Allâh"ı ezber
Nev'î
📌Manası çok açık olup başka türlü yorum götürmeyen delil ve hüküm manasına bazı ayet-i kerimeler için kullanılır. Delil olarak öne sürülen ayetler bu adla anılır.
Nass-ı kâtı olalı âleme tîğ-ı şer'i
Edemez âdemi devrinde şeyâtîn idlâl
Yahya Bey
📌"Kendini (nefsini) bilen Allah'ını bilir" hadisinin ilk kelimeleridir. Hadisin tamamı "Men arafe nefsehû fe kad arafe rabbehû" şeklindedir. Edebiyatta iktibas yoluyla çok kullanılır. Tasavvufun da temel hadislerinden biridir.
Vahdet ile "men aref" sırrından agâh olmuşuz
Kesreti ağyâre verdik yâr ile yâriz bu gün
Aşkî
📌Süleyman peygamberin yüzüğüne verilen addır. Bu yüzüğün üstünde ism-i azam yazılı imiş. Süleyman bununla bütün yaratıklara hükmederdi. Bu mühür üzerinde iç içe girmiş iki eşkenar üçgen bulunurdu. Rivayete göre Süleyman Peygamber bir gün bu yüzüğü bir deve çaldırdı. Yıllar sonra eline geçirebildiği bu yüzük ile tekrar idareyi ele geçirdi. Yüzüğün üzerindeki üçgenler tılsımlı kabul edildiğinden divan şiirinde sevgilinin dudağı bu mühre benzetilir.
Leblerin mühr-i Süleyman oldugıyçün ey perî
Her yâneden ejdehâlardır nigeh-bânın senin
Necati