Arama
İlk çocuk dergisi: Mümeyyiz
Osmanlı'da eğitim politikalarının düzenlenmesinin ardından Tanzimat ile birlikte çocuklara yönelik süreli yayınlar da ortaya çıktı. Osmanlı'da eğitimin önemli bir parçası olarak kullanılan çocuk dergilerinin ilki Mümeyyiz'di. Alanında ilk olmasına rağmen bir hayli kapsamlı hazırlanan dergi, çocukların genel kültür ve ahlak noktasında en mükemmel şekilde gelişimlerini amaçladı. Peki, derginin içeriği nasıldı? Dergide neden şiirlere yer verilmedi? İşte ilk çocuk dergisi Mümeyyiz hakkında detaylar…
📌Dergide zeka soruları ve cevapları, haber metinleri, fıkralar, okur mektupları, hikayeler, masallar, nasihatler yer alıyordu. Ahlaki içerikli metinlere ağırlıklı yer verilmişti
📌Mümeyyiz'de söz ettiğimiz gibi şiir yerine matematik, coğrafya öğrenimi çocuklara tavsiye ediliyordu. Ayrıca açık bir Türkçe ile yazılmış ahlak kitapları ile gerçek tarihi söz konusu eden eserlerin okunması ve yabancı dil öğrenilmesinin de üzerinde duruluyordu.
Zeka sorularına bir örnek:
📌Dergide çocukların cevaplaması üzerine eğitici zeka soruları yer alıyordu. Bunlara bir örnek 33. sayısında yayımlanan "yumurta" sorusuydu.
"Bir fakîr adamın oğlu babasının verdiği bir kûfe yumurtayı satmak için yolda giderken nasılsa bir adam çarpıp kûfeyi çocuğun sırtından yere düşürmüş. Yumurtaların hepsi kırılmış. Çocuk başlamış ağlamaya. Yumurtaların parasını vermek için; "Kûfede ne kadar yumurta var idi?" diye çocuğa sormuşlar. "Bilmem; fakat babam yumurtaları bana verirken ikişer ikişer saydı, bir tek geldi. Üçer üçer saydı, bir tek geldi. Dörder dörder saydı, bir tek geldi. Beşer beşer saydı, bir tek geldi. Altışar altışar saydı, bir tek geldi. Yedişer yedişer saydı, tek gelmeyip çift geldi." demiş. Bu hâlde kûfenin içinde kaç yumurta varmış ki ikiden altıya kadar sayıldıkta bir fazla gelsin de yedişer yedişer sayıldıkta fazla gelmesin. ( Mümeyyiz, Sayı: 33)
Ansiklopedik bilgiler
📌Mümeyyizde ayrıca ansiklopedik bilgilere de rastlanmaktadır. Ansiklopedik bilgiler çocukların ilgisini çekecek bir vaziyette ilginç bilgiler olarak verilmiştir.
📌Dergide yer alan ilginç bilgiler "Ma'lûmât-ı Muhtasara" başlığıyla çocuklara sunulmuştur.
İlginç bilgilere örnekler:
"Yer yüzünde yüz bin cins kadar ağaç ve dört bin cins kadar böcek bulunurmuş.
Bir çocuğun nabzı, dakikada 180 ve son bülûğa vâsıl olanların seksen ve bir adamın yalnız altmış defa uruyormuş.
Fil, iki yüz seneden dört yüz seneye ve insân dahi altmış seneden yüz ve nihâyet yüz yirmi seneye kadar ve ba'zen daha ziyâde yaşayabilirmiş.
Sazan balığı bir sene zarfında elli binden iki yüz bine değin ve sardalye balığı yirmi binden otuz bine ve uskumru balığı dört yüz binden beş yüz bine kadar ve morina balığı iki yüz milyona kadar ve salamus ta'bîr olunan balık dahi sekiz milyondan on milyona kadar yumurta yaparmış. (Mümeyyiz, S:47)"
📌Geçtiğimiz yıllarda derginin bir nüshası Trabzon'da ortaya çıktı. Çocuk dergisinin Anadolu'nun bir köyünde bulunması o zamanki imkanlar çerçevesinde düşünüldüğünde Osmanlı'nın eğitime verdiği önemin en büyük göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.