Arama
İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?
Şiir, edebiyatımızın en kadim türlerinden biridir. Onun nasıl yazılması gerektiği asırlar boyunca tartışılagelen konulardandır. İmgelerle kurulan bu sanatın, şairler adetince tanımı vardır. Edebiyatımızın kendine has şairi İsmet Özel de poetikasında kendi şiiri hakkında önemli açıklamalar yapar. Burada iyi bir şiir okuyucusunun nasıl olması gerektiğinin ipuçlarını verir. Peki, İsmet Özel'e göre şiir nedir, nasıl okunur?
📚 Usta kaleme göre şiir, yaşama dair görüşlerimizi ve bunu ispata çalışan delilleri aramak için okunmaz. Bu ancak vakit kaybı olur. Bir şiir, sahip olunan dünya görüşü nedeniyle iyi ya da kötü olarak değerlendirilemez.
"Biz bir şiiri herhangi bir dünya görüşü sahibi olmak ya da bir dünya görüşü içinde haklı delillerle kendimiz beslemek için okumayız. Bu yüzden de şiirin iyi ya da kötü oluşu o şiirde yer alan yargıların doğru veya yanlış kabul edilmesiyle ilgili değildir. Eğer benimsediğimiz düşünceler, sahip olduğumuz değer yargıları dolayısıyla şiir okuyacaksak vakit kaybetmiş olacağız."
📕İsmet Özel, şiir yazmak ile insan olmak arasında bir münasebet kurar. Ona göre sanatçı eserlerinde "bütünü arar".
"Şiir okumak isteriz, çünkü bütüne, bütünümüze, bütün içindeki yerimize varma zorluğunu bu insani ve insan dışı aygıtla yenmek isteriz. Şiir bu anlamda bir 'yerine getirici', bir silah, bir kalkandır."
📘Bir bütün olan şiir imge, ölçü, kelime gibi birimlere ayrılamaz.
"Kelime, sınırlı bir birim değildir. Renk, çizgi, ses gibi ölçüye gelmez. Bir anlamda kelime insandır ve insanın içine, dışına ve bütün yönlere sonsuz genişlemesidir. Şiir kelimenin bir belirti olmasının ötesinde başlayan bir şeydir."
İsmet Özel'den 1 kelime 1 cümle
📖 Şiir önceki veya sonraki edebiyatçıların yapıtlarıyla karşılaştırılmadan yaşadığı zamanın çerçevesinde değerlendirmelidir. Okuyanlar da alışılmış düşünce kalıplarını kırarak, bu anlayışların dışına çıkarak şiir okumalıdırlar. Şiir okuyucusu genellemelerden kaçınmalıdır.
"Her şairin belirgin bir dünyası, her şiirin oturmuş, belirgin bir maddesi vardır. Eğer şiir üzerine konuşulacaksa genel sözlerin, her özel durumda yeniden gözden geçirilmesi, en azından o özel durum uğruna daha da derinleştirilmesi kaydıyla konuşulmalıdır."
📘 İsmet Özel, insanların şiir okuma nedenini yokluğunu hissettiğimiz bir şeyleri tamamlamak, zorluğu gidermek ve nihayet doyum sağlamak olarak açıklar. Peki, eksikliği hissedilen şeyler ve zorluklar nelerdir? Yokluğunu hissettiğimiz şeyler; tamam olma, bütüne ait olma duygusudur. Doyum ise bütüne ait olduğumuzun inancının pekişmesidir. Şiir okuma yoluyla gidermeye çalıştığımız zorluğu ise şöyle açıklar: "Şiir okumak isteriz, çünkü bütüne, bütünümüze, bütün içindeki yerimize varma zorluğunu bu insani ve insan dışı aygıtla yenmek isteriz.''
"Niçin şiir okuruz? Herhalde yokluğunu hissettiğimiz bir şeyleri tamamlamak, bir zorluğu gidermek ve nihayet bir doyum sağlamak için. Çünkü insan ne yaparsa hep bunun gibi "muharrikler" itkisiyle yapar."