Arama
Kemal Tahir kimdir? Kemal Tahir'in alıntı ve sözleri...
Romanımıza yerli bir kimlik kazandıran Kemal Tahir, edebiyatımızın en üretken ve gerçekçi yazarlarından biriydi. Edebiyat ile ülkemizin meselelerini, modernleşmeyi, Türk insanının dramı ve devletin içine düştüğü zor durumdan nasıl çıkacağını çözmeye çalıştı. Gelin, Kemal Tahir'den alıntılarla hayatına yakından bakalım.
"Dağa taşa bakarsın, Allah'ın gücünü unutmazsın. Ormanların yeşili, dağların esintisi yüreğini temizler, ıssızda, canın çekse de kötülük edemezsin."
I Kemal Tahir, Devlet Ana
📌 Kemal Tahir'in en önemli eserlerinden biri olan Devlet Ana, ilk başta bir film tasarısı olarak kaleme alındı. Sonraki yıllarda bu eser romana doğru evrildi.
📌 Eserin hazırlık aşamasında yazarı ziyaret eden İsmet Bozdağ, masasının üstünde ve etrafında pek çok makale ve kitap olduğunu, bunların içinden yazarın aldığı 3 bin sayfalık nottan romanı oluşturduğunu belirtti.
📌 Eserin ismi önce "Osmanlı Çekirdeği" veya "Derin Geçit" olarak düşünülse de 1967'de "Devlet Ana" adıyla yayınlandı. Bu roman hem edebiyat dünyasında hem de gündemde büyük bir yankı uyandırdı.
🔸
📌 Romanımıza yerli bir kimlik kazandırmak için hayatı boyunca mücadele veren Kemal Tahir, Devlet Ana kitabına ilişkin verdiği bir röportajda, şunları kaydetti:
"Romanda romancının kendi başına yapacağı çalışmaya gelince, burada, gerçekçi roman için, bilhassa böyle tarihin belli döneminden hareket ederek o dönemdeki köklerden bugünün insanını belirlemeye çalışan ve gelecekteki insanın nasıl davranabilir olduğunu araştırmaya çalışan bir yazar için, böyle özel bir çalışma zorunludur.
Biliyorsunuz, yeterli tarihsel, sosyal ekonomik araştırmalar yapılmamıştır, bizim memlekette. Yapılmışsa bile kolayca ele geçmez, dağınık yapılmıştır. Bunları toplayıp, bunlardan gereğince faydalanmak belli bir ortamda bunlarla meşgul olan bir yakın arkadaş grubu bulamamak, sanatçıya, kendi işini kendi yapma zorunluluğunu da yüklüyor.
Bu sebepten, sanatçı böyle bir tarihi kesit aldığı zaman, yani insanların tarihleriyle sosyal münasebetlerini aldığı zaman, birtakım araştırmaları tıpkı demeyeyim, kısmen bir bilim adamı gibi araştırmak zorunda kalıyor. Bu da benim kendi şahsi fikrimdir, belki de benim bir özelliğimdir."
"Kurdun öfkelendiğini anlarsın. Demek insana yakınlığı var. Yılanın öfkesi anlaşılmaz!"
Kemal Tahir, Kurt Kanunu
📌 Kemal Tahir, romanlarında okuyucuya vermek istediği fikir "kurtuluş reçetesinin Batı'da olmadığı kendi öz değerlerinde olduğu"ydu.
📌 Bu minvalde Bir Mülkiyet Kalesi, Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu, Kurt Kanunu romanlarında modernleşen halkın dramına problematik biçiminde odaklandı.
🔸
📌 Kemal Tahir, eserlerinin temeline insanı koyduğunu ve edebiyat anlayışının tek insanın dramına dayandığını da söyleyerek, roman anlayışını şöyle açıklamıştı:
"Roman anlayışım, toplumun tarihsel gelişi içinde drama çatmış tek insana dayanır. Drama çatmış insanın kendisiyle ve çevresiyle boğuşmasını derinlemesine inceledikçe, Anadolu Türk insanının geleceğine, bu insanın dünya insanlığını zenginleştirecek özel cevhere sahip olduğuna güvenim artmıştır.
Bence insan dramı, insanın kapana kısılmış gibi göründüğü yerde vardır. Buradaki kıstırılmışlık, insanın dış itmeler kadar kendi kendini itmesiyle meydana gelmiştir. Ayrıca bu kapan, hiçbir çıkış noktası kalmamış, kesin bir kader de değildir.
Tersine, bütün insanlar gibi drama çatmış insan için bile dört yanı alabildiğine açıktır. Çünkü kıstırılmak karşı durulmaz bir kader haline geldi mi, orada söz konusu olan insan dramı değil, çaresizliktir."
🔸
📌 Kemal Tahir, "Notlar"ında Anadolu insanını ise şöyle anlatır:
"Doğrusu Dostoyevski gibi şöyle demektir: 'Anadolu Türk'ünü, çok zaman işlediği kötülüklerle değil, ruhunun derinlerinde acı çeken büyük insanlığıyla ölçmeli. Yolumuzu aydınlatacak şaşmaz ışık bu acı çeken insanlığımızdır."
"Yabancı memleketlerde insan bazı akşamüstleri dayanılmaz bir garipseme duyar, tanıdık bir sokak, tanıdık yüzler arar. Bu, emeklilerin ilk günlerine benzeyen bir boşluktur."
Kemal Tahir, Esir Şehrin Mahpusu
📌 Kemal Tahir, vefat ettiği gece gazeteci Mehmet Barlas'ın evinde dostlarıyla birlikte akşam yemeği yediği sırada gerçekleşen tartışmada fenalaşmıştı. Son gecesine ilişkin ayrıntıları, Barlas Dün Dündür adlı kitabında anlattı:
"Ölümünden beş yıl önce bir kanser ameliyatı geçirdi. Prof. Dr. Siyami Ersek onun bir ciğerini aldı. Ömrünün beş senesini tek ciğerle geçirdi.
Ölümünden bir gün önce yani son gece bizim evdeydi Kemal Tahir ve hanımı. Mete Tunçay ve Ali Sirmen'in de aralarında olduğu bir grup toplanmıştık. Tunçay, Kemal Tahir'le çok sert bir tartışmaya girdi. Kemal Tahir'in kitaplarını 'cinsel içerikli kitaplar' diye tanımladı. Tabii hepimiz ona saldırdık o karşı saldırıya geçti. Müthiş bir gerginlik yaşandı.
Kemal Tahir bir ara sıkıştı. Nefes darlığı tuttu. Çalışma odama götürüp teskin ettim, sonra ayrıldık, Ertesi sabah telefon geldi, "Kemal Tahir vefat etti" diye. Ertesi gün Bağdat Caddesi üzerindeki bir camide kıldık cenaze namazını. O gece biz de onlarla birlikte suçlular gibi…"
🔸
📌 Kendisinden önceki Türk romanını Batı kopyacılığı ve yerlilikten kopuk olmakla suçlayan Kemal Tahir romanlarında özgün bir anlatı ve öz değerlerle dolu bir yaşam sundu.
📌 Kemal Tahir, Yorgun Savaşçı romanıyla 1967-1968 Yunus Nadi Roman Armağanı'nı aldı.
📌 Yerlilik ve tarih eksenli yazdığı Devlet Ana, 1968'de Türk Dil Kurumu Roman Ödülü'ne layık görüldü.
📌 Cumhurbaşkanlığı 2021 Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri'nde vefa ödülü Kemal Tahir'e verildi.
📌 Öykü, not, sohbet ve mektup içerikli çok sayıda esere imza atan yazarın kitapları arasında şunlar bulunuyor:
Sağırdere (1955), Esir Şehrin İnsanları (1956), Körduman (1957), Rahmet Yolları Kesti (1957), Yedi Çınar Yaylası (1958), Köyün Kamburu (1959), Esir Şehrin Mahpusu (1961), Bozkırdaki Çekirdek (1962), Kelleci Memet (1962), Yorgun Savaşçı (1965), Devlet Ana (1967), Kurt Kanunu (1969), Büyük Mal (1970), Yol Ayrımı (1971), Namusçular (1974), Karılar Koğuşu (1974), Hür Şehrin İnsanları (1976), Damağacı (1977), Bir Mülkiyet Kalesi I-II (1977).
🔸 Türkçeyi kendi dönemindeki yazarlara göre oldukça yalın kullanan ve ayrıntılara özen gösteren Kemal Tahir'in Namusçular, Karılar Koğuşu, Hür Şehrin İnsanları, Dam Ağası, Bir Mülkiyet Kalesi romanları vefatından sonra yayımlandı.