Arama
Köksüzleşmenin temelleri
İnsanın kendini bulduğu, düşünmeye başladığı süreci en çok destekleyen şey olan okuma kültürü ekmek, su gibi temel bir ihtiyaçtır. Çağımızda herkesin lisans ve yüksek lisans mezunu olması kitap okuma, düşünme oranlarının düşmesini açıklayamıyor. Vuku bulduğu dönemde sadece seçkinlere has bir nesne olan kitabın serüveni günümüzde maalesef olumsuz yönde seyrediyor. Ayrıca bizi biz yapan eserlerden uzaklaşmak da ortaya büyük bir köksüzleşme gerçeğini çıkarıyor.
◾ Böylece ortaya çıkan sistemde, Müslümanların kökleri ile arasını kesmek gibi radikal kararlar öne alındı. Türk - İslam Medeniyeti'nin zirve noktası olan Osmanlı'yı en çok zayıflatan mesele bu oldu.
◾ Nesillerin arasındaki irtibatı yüzyıllardır devam eden okuma kültürü sağlıyordu. Bu kültürün bir anda yeni edebi türlerle kesilmesi ortaya Doğu ve Batı arasında bocalayan nesillerin çıkmasına vesile oldu.
"Bugün Türkiye'de nesillerin beraberce okuduğu beş kitap bulamayız.
(Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur 251)
◾ Tanpınar'ın meşhur eseri Huzur'da ortaya çıkardığı bu tespit tarihi olduğu kadar zihin dünyamızın uğradığı tahribatı göstermesi bakımından da manidardır.
◾ Tanzimat dönemi ile edebiyatımızda var olan batılılaşma cereyanları milletimizin maziye dair olan edebi ve düşünsel bağlarını zayıflattı.
Köksüzleşme süreci
◾ Okuma elbette bir serüvendir. Lakin milletlerin kültür tarihlerinin en önemli ayağını teşkil eden bu süreç zaman zaman kesteye uğrar. Örnek olarak baktığımızda Marlowe ve Shakespeare gibi ünlü ediplerin zirvede olduğu I. Elizabeth dönemi İngilizler için bir köksüzleşme devrini temsil eder.
◾ Bu köksüzleşme Katolik - Protestan ayrımı üzerinden başlasa da kendisini en çok edebiyat alanında gösterir. Meşhur oyunlar tiyatro sahnelerinde sergilenirken halk daima bu zevkten mahrum kalır.
◾ Aynı senaryoya 19. yüzyıl Osmanlı Devleti'nde de rastlarız. Türk tiyatrosu için önemli bir mevkide olan Ahmet Vefik Paşa kendi tercüme ettiği oyunları Bursa Tiyatrosu'nda sergiletirken Valisi olduğu Bursalıları adeta sokaktan toplayarak tiyatro salonuna yığar.
◾ Bu durum Meddah, Karagöz ve Hacivat gibi asırlardır var olan geleneklerin eleştirilmesine ve zamanla terk edilmesine vesile olur. Cumhuriyet dönemi ile beraber gelenekselleşmiş tasviri sanatlar artık sadece müzelerde rastlanabilen nesnelerdir.
Peygamber Efendimiz zamanından Osmanlı'ya meddahlığın serüveni
◾ Alfabe değişikliği ile artık iyice kopma noktasına gelen düşünce dünyamızın dinamikleri son yıllarda önemli çalışmalarla ihya edilme gayretinde.
◾ Medeniyetimizin temel kabul ettiği eserleri, kaynakları günümüzle buluşturmak gerçekleşecek yeni çalışmalarla beraber ihya çalışmalarını hızlandıracağı gibi sesimizin gürleşmesini de sağlayacaktır.
Düşünce dünyamız nasıl çoraklaştı?