Arama
Mütefekkir şair Nabi kimdir? Nabi'den alıntı ve öğütler...
Edebiyata tefekkür anlayışını getiren Nabi, Osmanlı'nın en önemli şairlerindendi. Onun şiirlerinde mevcut dünya ve hayat görüşü, kendisinden sonra gelen şairleri etkileyerek Nabi okulu diye adlandırılabilecek hikemi bir şiir okulunun doğmasını sağladı. Peki, Nabi'nin şiiri neden minarelerden okundu? Ölmeden önce yazdığı şiirdeki gizem neydi?
Rivayete göre Nabi, şehre girince acayip bir hadise yaşandı. Onun irticalen yüksek sesle söylediği şiiri, müezzinler tarafından minarelerden okundu. Bulduğu müezzine işin sırrını ve hikmetini sorsa da cevap alamadı. En son, ser müezzini bulan şair, kendisini de tanıtıp aynı soruyu sordu. Bunun üzerine ser-müezzin der ki: "Arkadaşlarımız ketum davranmakta haklıdırlar; çünkü mesele sırdır. Ancak siz Nâbî iseniz, sizden de gizli değil tabiî. Efendimiz (sav) bu gece her birimizin rüyasını teşrif ederek bu şiiri ta'lîm edip emrettiler: –Ümmetimden Nâbî şehre geliyor; sabah ezanından sonra bunu okuyarak kendisini karşılayınız!"
Nâbî tekrar sordu: "Ümmetimden Nâbî dedi mi?" Evet cevabını alıp, yeminle te'yîd ettirdi. Yemini üç kez tekrarlattı ve sevincinden bayıldı.
Nabi, adeta hayatının değişmesine vesile olan ve kendisini kollayan Damat Mustafa Paşa'nın 1686'da vefatı üzerine Halep'e yerleşti. Yaklaşık 25 yıl Halep'te yaşayan Nabi, eserlerinin birçoğunu da bu ilham dolu kentte kaleme aldı.
Nabi, II. Süleyman'ın ve II. Ahmed'in tahta çıkışına sessiz kalmasına rağmen 1695 padişah olan II. Mustafa'ya ve 1703 tahta oturan III. Ahmed'e birer cülûs kasidesi yolladı, III. Ahmed de eskiden beri tanıyıp sevdiği Nâbî'ye armağanlar gönderdi. Ancak Çorlulu Ali Paşa sadarete getirilince, paşa onun malikanesi elinden alıp ve aylığı kesilmişse de bu durum çok uzun sürmedi. "Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz" mısraı ile başlayan gazelini bu günlerde yazdı.
Burada oğlu Ebulhayr nazarında, dönemin gençlerine öğütlerini kapsayan üçüncü eseri "Hayriyye" adlı ünlü mesneviyi yayınladı. Hayriyye, sekiz yaşındaki bir çocuğun anlayabileceği üsluptan ve içerikten oldukça uzak, sosyal eleştiriler barındıran bir kitaptı. Mesnevide oğluna, hayatta karşılaşacağı hemen her konuda öğütler veren Nâbî, aile konusunda da tavsiyelerde bulundu; evlilik, eş seçimi, aile hayatı ve çocuk sahibi olmak gibi meselelere oldukça geniş bir yer ayırdı.
Nabi'nin, Hayriyye adlı mesneviyi yazmasının nedeni oğlunun hayata hazır olması, mutluluğu yakalayabilmesi ve sıkıntılardan uzak kalabilmesi için ona birtakım öğütler vermekti. Bu eserde aynı zamanda döneminin çok ciddi ve sert bir sosyal eleştiri yer alır.
Taşranın cahilliği, ekonominin bozulması, liyakat ilkesinin çiğnenmesi, ilim adamının hak ettiği değeri görmemesi gibi konularda yaptığı eleştirilerle Nâbî, toplum ve devlet hakkında düşünen ve fikir sancısı çeken, kötüye giden topluma uyarıda bulunma sorumluluğunu üstlenmek ihtiyacı içinde olan bir münevver olduğunu gösterir.