Arama
Necip Fazıl'ın başyapıtı Çile hakkında 10 bilgi
Necip Fazıl'ın başyapıtı olan Çile, şairin geçirdiği manevi dönüşümün ardından 1962'de yayımlandı. Daha öncesinde yayımlanan kitapların şahsiyetini ve sanatını tam anlamıyla ifade edemediğini söyleyen Necip Fazıl, ilk şiirlerinden başlayarak hepsini bir ayıklamaya tabi tutarak Çile isimli toplu şiirlerinden oluşan kitabını neşretti. Kitapta bir yandan belli bir sanat anlayışıyla tüten şiirler, diğer yandan da "Mutlak hakikati arama işidir" minvalinde şiire dair görüşleri yer alıyordu. Necip Fazıl'ın başyapıtı Çile hakkında 10 bilgiyi sizler için derledik…
📌Necip Fazıl "Şiirlerim ve Şairliğim" isimli yazısında Çile'yi ana kitabı olarak değerlendirdiğini ifade eder. Şair, bütün şiirleri arasında süzme ve bütünleştirme yaptığını söyleyerek bu kitabın dışındaki şiirleri kendisine mal edilmemesini ister. Nitekim, pek çok dergide yayımlanan muhtelif şiirler şairin Çile kitabına alınmamıştı.
"İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya;
Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya.
Su iner yokuşlardan, hep basamak basamak;
Benimse alın yazım, yokuşlarda susamak.
Her şey akar, su, tarih, yıldız, insan ve fikir;
Oluklar çift; birinden nur akar; birinden kir.
Akışta demetlenmiş, büyük, küçük, kâinat;
Şu çıkan buluta bak, bu inen suya inat!"
📌Kitaba ismini veren Çile şiiri, Necip Fazıl'ın sanat hayatının dönem noktasını teşkil eden bir destan niteliğindeydi. İlk kez "Senfonya" adıyla yayımlanmış bu şiirde Arvasi'nin etkileri yoğun biçimde gözlenmekteydi. Necip Fazıl'da filizlenen manevi tohumlar, şiirinin her bir dizesine ilmek ilmek işlenmişti.
📌Dini motiflerle örülü şiir aynı zamanda yüksek bir coşku ve lirizminde de ürünüydü. Birçok duyguyu şiirin bütünselliği içerisinde başarılı bir şekilde yediren üstad, teslimiyet, vehim, sıkıntı, kainat karşısındaki şaşkınlık, sonsuzluk atmosferi içerisinde dizelerini kurgular.
"Gâiblerden bir ses geldi: Bu adam,
Gezdirsin boşluğu ense kökünde!
Ve uçtu tepemden birdenbire dam;
Gök devrildi, künde üstüne künde...Pencereye koştum: Kızıl kıyamet!
Dediklerin çıktı, ihtiyar bacı!
Sonsuzluk, elinde bir mavi tülbent,
Ok çekti yukardan, üstüme avcı.Ateşten zehrini tattım bu okun.
Bir anda kül etti can elmasımı.
Sanki burnum, değdi burnuna "yok"un,
Kustum, öz ağzımdan kafatasımı."
📌Necip Fazıl'ın sanat hayatının önemli dönüm noktalarını gösteren diğer iki şiirinden ilki, şairi bir anda şöhretinin zirvesine çıkaran ve ona "Kaldırımlar şairi" unvanını kazandıran "Kaldırımlar"dı. Kaldırımlar iç alemdeki huzursuzluğun, şehir ile sanatkarane bir biçimde bütünleştiği bir senfoniydi. Çile'nin "Şehir" bölümünde onun bugün en çok sevilen ve okunan şiirlerinden biri olan "Sakarya Türküsü" ise "Dava ve Cemiyet" bölümünde yer aldı. Böylece "Kaldırımlar" şairin ferdiyetçiliğinin, "Çile" manevi dönüşümünün, "Sakarya Türküsü" ise millet, tarih, siyaset gibi problemleri ele aldığı toplumsal çizginin belirgin bir şekilde dile getirildiği şiirleriydi.
"Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında,
Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.
Yolumun karanlığa karışan noktasında
Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum.
Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık,
Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar.
Bu gece yarısında iki kişi uyanık:
Biri benim, biri de uzayan kaldırımlar.
İçimde damla damla bir korku birikiyor,
Sanıyorum her sokak başını kesmiş devler.
Simsiyah camlarını üzerime dikiyor
Gözleri çıkarılmış bir ama gibi evler."
📌Çile kitabının en önemli noktalarından biri de şairin şiire dair ortaya koyduğu görüşleriydi. Necip Fazıl'ın, ilk defa Büyük Doğu dergisinde İdeolocya Örgüsü bahisleri arasında parça parça çıkan "Poetika"sı da Sonsuzluk Kervanı'ndan itibaren şiir kitaplarına girmişti. Çile'de de şairin şiir hakkındaki görüşlerine yer verilmişti. Necip Fazıl şiire dair düşüncelerini şu şekilde belirtiyordu:
"Bizde şiir, mutlak hakikati arama işidir. Eşya ve hadiselerin, bütün mantık yasaklarına rağmen en mahrem, en mahcup, en nazik ve en hassas nahiyesini tutarak ve en varılmaz noktayı sonsuz ve hudutsuz aramanın davasıdır. Maddî ve manevî eşya ve hadiselerin maverâsında karargâh kurmuş olan mutlak hakikat kapısı önünde ebedî bir fener alayıdır. Şiir işte budur. Mutlak hakikat Allah'tır."
Rasim Özdenören'in ifade ettiği gibi Necip Fazıl "Müslümanca düşünmenin Cumhuriyet dönemindeki ilk örneği"ydi…
"Ruhumu eritip de kalıpta dondurmuşlar;
Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar.
İçimde tüten bir şey; hava, renk, eda, iklim;
O benim, zaman, mekan aşıp geçmiş sevgilim.
Çiçeği altın yaldız, suyu telli pulludur;
Ay ve güneş ezelden iki İstanbulludur."
📌Çile'deki şiirlerin genel muhtevası, 1920 sonrası Türkiye'de görülen ideolojik edebiyata karşı bir reaksiyon olarak şekillendi. Dış dünyaya ve maddeciliğe bulanmış insanın köklerinden ve maneviyatından bu denli kopmuş olmasını dert edinen şair, şiirleriyle dikkatleri iç dünyaya çekmeyi başardı. Böylece orijinal, özgün, coşkunluğun hakim olduğu ve psikolojik derinliğe sahip şiirleriyle modern insanın bunalımlarının sözcüsü olan şiirlerini ortaya koydu. Bu şiirler yıllar geçmesine rağmen hala toplumun pek çok kesimi tarafından ilgi ve muhabbetle okunmaktadır….
"Zindan iki hece, Mehmed'im lâfta!
Baba katiliyle baban bir safta!
Bir de, geri adam, boynunda yafta...
Halimi düşünüp yanma Mehmed'im!
Kavuşmak mı? .. Belki... Daha ölmedim!"