Arama
Ortak değerlerimiz "baba"
Türkler, dünya üzerinde çok uzun yıllar hüküm sürmüş ve güçlü devletler kurmuşlardır. Zamanla farklı coğrafyalara göçmüş, Türkçenin farklı ağızlarını ve lehçelerini konuşmaya başlamışlardır. Sibirya'da Hakas, Tuva, Saha, Altaylar, güneydoğuda Özbek ve Uygurlar; batı grubunda ise Türkmenler, Gagavuzlar ve Azerbaycan Türkleri varlığını sürdürmektedir. Bu minvalde, ortak değerlerimizin ikinci kelimesi olan "baba" sözcüğünün, Türk lehçelerindeki karşılıklarına gelin beraber bakalım...
KAZAN TATAR TÜRKÇESİ
Baba- Eti
🔹 Tatar Türkçesinin ana kolundan olan Kazan Tatarcası, kuzeybatı grubunun en önemli temsilcilerinden biridir.
🔹Kazan Tatar Türkçesi, Kırım Tatar Türkçesine göre daha incedir ve bu anlamda farklılıklar göstermektedir.
🔹 Bu Türk lehçesinde "baba" kelimesi "eti" olarak karşımıza çıkar.
Bala oçmahta
Atlas Hebibulla vafat köne Şevvel
Ayının 22 sende.
"Min hezer ocmah türende,
Ber matur hur irkeli,
Min cuvanmıymın, cılıymın,
Sin tügelsen, diym, eni
Ul gıylmannar, canıma kilüp,
Mina bireler teti.
Min cuvanmıymın, cılıymın,
Sěz tügelez, diym, eti."
(Çocuk cennette
Mayıs 12, 1925-
Atlas Hebibulla'nın vefat günü Şevval
Ayının yirmi ikisinde.
"Ben şimdi cennetin başköşesinde,
Bir güzel huri öpüp kucaklıyor,
Ben avunmuyorum, ağlıyorum,
Sen değilsin, diyorum, anne
O gılmanlar yanıma gelip
Bana veriyorlar cici.
Ben avunmuyorum, ağlıyorum,
Siz değilsiniz, diyorum, baba.)
Abdullah Tukay- Tatar şair
KIRIM TATAR TÜRKÇESİ
Baba- Ata
🔹 Tatar Türkçesinin diğer bir kolunu teşkil eden Kırım Tatar Türkçesinde "baba" kelimesi, "ata" olarak bilinir.
➡ Atan altmışka kelgende alda, sulda, kunülün al.
(Baban altmışına geldiğinde onu oyala, gönlünü al.)
➡ Atay balası altmışta akıl-balık bolur.
(Babanın (şımarık) çocuğu altmışında akil- baliğ olur.)
Kırım Tatarcası atasözü
KARAY TÜRKÇESİ
Baba- Baba
🔹 Karay Türklerinin kullandığı Türkçe, kuzeybatı grubu içinde varlığını sürdürmektedir.
🔹 "Baba" kelimesi, Türkiye Türkçesinde var olduğu haliyle aynen korunmuştur.
↪Karaköy'ün ismi, Karay Türklerinden gelmektedir.
➡ Babadan oksız - yarı oksız, anadan oksız - temal oksız.
(Babası yok, yarı öksüz; anası yok, büsbütün öksüz.)
Karay Türkçesi atasözü
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Baba- Ata
🔹 Kuzeybatı grubunun önemli temsilcilerinden biri olan Kırgız Türkçesinde "baba" kelimesi hiçbir değişikliğe uğramadan aynen korunmuştur.
➡ Ata cakşı uul cakşı, ene cakşı kız cakşı.
(Babası iyi olanın oğlu da iyidir, annesi iyi olanın kızı da iyidir.)
Kırgız Türkçesi atasözü
KAZAK TÜRKÇESİ
Baba- Ake
🔹 Kuzeybatı grubunun son temsilcisi olan Kazak Türkçesinde "baba" kelimesi grubundaki diğer lehçelerden daha farklıdır. "Ağa" kelimesinden evrildiği tahmin edilmektedir.
➡ Atana ne qılsan aldına sol keler.
(Babana ne yapsan önüne o gelir.)
➡ Akesin sıylamağan kisini, balası sıylamaydı.
(Babasına saygı göstermeyen kişiye, çocuğu da saygı göstermez.)
➡ On bala bir akege jük bolmaydı, bir ake on balağa jük boladı.
(On çocuk bir babaya yük olmaz, bir baba on çocuğa yük olur.)
➡ Jaqsı ake jaman balağa qırıq jıl azıq
(İyi baba kötü çocuğa kırk yıl azıktır.)
Kazak Türkçesi atasözü