Arama
Osmanlı'da çocuk dergileri ve dil eğitimine katkıları
Dünün küçükleri büyür, bugünün sözü geçen bireyleri olur. Kar tanesinin çığa dönüşmesi misali her çocuk bir toplumun, tarihin gidişatını etkileyecek güçtedir. Tarihler boyunca da bunun farkında olan Osmanlı, dergi ve gazetenin edebiyatımıza dahil olmasıyla çocukları da unutmadı. Onlar için eğitici ve öğretici, aynı zamanda da eğlendirici dergileri yayımladılar. İşte, tüm yönleriyle Osmanlı'da çocuk dergileri…
Çocuklara Talim dergisinin dil öğretimi konusunda kullandığı ikinci yöntem ise yabancı dillerden Türkçeye geçen kelimelerin etimolojisini ve anlamlarını birlikte vermektir. Bu yönteme derginin 4 sayısında (4,5,7 ve 8. sayılar) " bazı lügat" başlığı ile rastlanmaktadır: "Anafor-Rumca "anuforu" lafzından alınıp galat olarak anafor demekteyiz. Anafor; akıntının zıttıdır; yani denizdeki suların aşağı doğru akmasına "akıntı" denildiği gibi kıyı cihetlerindeki suların yukarı doğru akmasına da anafor derler."
"Anafor" örneğinde olduğu gibi "bazı lugat" başlığı altında verilen kelimeler okuyucuya aktarılırken; "hangi dilden Türkçeye geçtiği, kelimenin mensup olduğu dildeki şekli ve anlamı ile Türkçede kullanıldığı anlamı" silsilesi takip edilmeye çalışılmıştır. Bazı kelimelerde ise bu silsile yerine sadece kelimenin kökeni verilmiştir: "lahana- Rumca "lahana" lafzından alıp galat olmayarak lahana demekteyiz."
Çocuklara Talim dergisinde "bazı lugat" başlığı altında etimolojisi yapılan kelimelerin nüshalara göre dağılımı ise şu şekildedir: 4. sayı: "anahtar, pırasa, lahana, enginar, ırgat, Anadolu", 5. sayı: "anafor, ayazma, palamut, Trabzon, ığrıb, palaska" , 7. sayı: "mâlihulyâ, salamura, salata, sınur/sınır, susam" (1888: 50-51), 8. sayı: "tirit, tırpan, poyraz, safra, susam." Dört sayıda toplam 22 kelimenin etimolojisi verilmiştir. Bu kelimelerden on altısı Rumca, üçü İtalyanca, ikisi Arapça, biri de Fransızca kökenlidir.
Türk Yavrusu ilk olarak 26 Eylül 1329 (6 Ekim 1913) Perşembe günü yayımlanmıştı. Müdürlüğünü Gündüz Alp üstlenmişken idaresi Türk Kütüphanesi tarafından yapılmıştı.
Türk Yavrusu haftada bir çıkarılmış ancak ikinci nüshasından sonraki sayılar tespit edilememiştir. İkinci sayıda herhangi bir veda yazısı bulunmamakta. Bundan dolayı diğer sayıların kaybolmuş olma ihtimali var.
Ücret olarak nüshası 10 para, senelik aboneliği 10 kuruş, altı aylık aboneliği ise 5 kuruş olarak tespit edilmişti.
Türk Yavrusu, Türk çocuk edebiyatı tarihindeki önemli çocuk gazetelerinden birisi… Çünkü adında Türk geçen ilk çocuk gazetesidir. Buhranlı yıllara denk geldiği için çocuklara vatanseverlik, dürüstlük, cesaret, boyun eğmeme, düşmanın karşısına dikilme, hesap sorma gibi değerleri aşılamak istedi. Hürriyet için gerekirse ölmek gerektiği yazılarda dikkat çeker. Ayrıca çocukları aydınlatmak için çok farklı alanlarla ilgili yazılar yazılacağı belirtilmişti. Edebiyat ve sanat yanında ziraat, ticaret ve iktisat gibi alanlara da yer verildi.