Arama
Peygamber sevgisinin edebiyata yansıması
Peygamber sevgisi, asırlarca edebiyatımızın en zengin kaynaklarından biri olmuştur. Müslüman hassasiyetin çağlar boyunca aktarıldığı bu kaynak, bilhassa klasik edebiyatımızın omurgasını teşkil etmiştir. Peygamberimizin hayatının anlatıldığı manzum ve mensur pek çok eser kaleme alınmıştır. Peygamber sevgisi edebiyatımızda o denli etkili olmuştur ki Efendimizin hayatını, doğumunu, Mirac hadisesini ve hadislerini konu edinen müstakil türler ortaya çıkmıştır. Gelin, tarih boyunca boyunca peygamber sevgisi edebiyatımızda nasıl yer edinmiş yakından bakalım…
🔷 Bu dönüm noktası bilhassa Mehmet Akif'in şiirinde karşımıza çıkar. Mehmet Akif, Osmanlı'nın son dönemlerinde yaşanan olaylar neticesinde "Necid Çöllerinden Medine'ye", "Bir Gece, "Pek Hazin Bir Mevlid Gecesi" na'tlarında ümmetin içinde bulunduğu zor durumdan kurtulmak için Efendimize yakarır.
"Yıllar geçiyor ki, yâ Muhammed,
Aylar bize hep Muharrem oldu!
Akşam ne güneşli bir geceydi...
Eyvah, o da leyl-i mâtem oldu!
Âlem bugün üç yüz elli milyon
Mazlûma yaman bir âlem oldu:
Çiğnendi harîm-i pâki Şer'in;
Nâmûsa yabancı mahrem oldu!
Beyninde öten çanın sesinden
Binlerce minâre ebkem oldu.
Allah için, ey Nebiyy-i Ma'sûm,
İslâm'ı bırakma böyle bîkes,
İslâm'ı bırakma böyle mazlûm."
🔷 Mehmet Akif'in açtığı bu gelenekten ilerleyen bir diğer şairimiz de Arif Nihat Asya'dır. Na'tlar arasında önemli bir yere sahip olan Arif Nihat Asya'nın şiirinde de Efendimiz bir "kurtarıcı" olarak çağırılır:
"Gel, Ey Muhammed, bahardır.
Dudaklar ardında saklı
Âminlerimiz vardır!..
Hacdan döner gibi gel;
Mi'rac'dan iner gibi gel;
Bekliyoruz yıllardır!"
🔷 Necip Fazıl'ın "Peygamber" şiiri de modern edebiyattaki na't türünün en önemli örnekleri arasında yer alır. Necip Fazıl ayrıca Çöle İnen Nur isimli eserinde edebiyatımızdaki nesir siyerleri arasında da bir çığır açmıştır.
"Sen¸ fikir kadar güzel;
Ve tek¸ birden daha tek!
Itrını süzmüş ezel;
Bal sensin¸ varlık petek…
Sensiz ölüme hisar;
Bâkisi hep inkisar…
Sar bizi¸ çepçevre sar¸
Rahmet rüzgârı etek!.. "
🔷 "Diriliş" kavramıyla zihinlerimizde özdeşleşen Sezai Karakoç, Peygamberimizi insanlığın dirilişine davet eden Allah'ın elçisi olarak tanımlar.
🔷Karakoç, geçmişte olduğu gibi bugünün de inşası için yeniden dirilişi sağlamak maksadıyla Peygamber Efendimizi bugüne davet eder:
"Yetiş ayağının tozu olduğumuz peygamber
Yetiş her zaman diri olan varlığınla
Yetiş yak lâmbamızı
Yetiş aydınlat karanlığımızı
Yetiş yeşillendir çöllerimizi
Yetiş dirilt insanımızı
Seni sevenin ismiyle yetiş bize
Yetiştir bize
Günahlarımızı kül edecek ateş harmanını
Verim yağmuru insin ülkemize"
🔷 Peygamberimiz Hz. Muhammed'in doğumunu esas alan tür mevlid olarak adlandırılır. Mevlid, Peygamberimizin kutlu doğumunu anlatan eserlerin ortak adıdır. Mevlid kelimesi, "doğum yeri ve zamanı" anlamına gelir.
🔷 Mevlid, Türklerin İslam'ı kabul etmesinden sonra bir edebi tür olarak ortaya çıktı. Bu türün ilk örneklerine Arap edebiyatında rastlanır. Arap edebiyatında karşımıza çıkan mevlidler çok geçmeden Türk edebiyatındaki yerini de almıştır. Na'tların içinde mevlidlerin ise ayrı bir yeri ve önemi vardır.
🔷Mevlidin edebiyatımızdaki konumu dini türler içerisinde her daim ön sıralarda olmuştur. Dini içerikler arasında sayı bakımından en zengin literatüre sahip türdür. 15. Yüzyılda Süleyman Çelebi'nin yazdığı Mevlid'in çok sevilmesi ve geniş kitlelere ulaşmasının da türün yaygınlaşmasında büyük bir rolü vardır.
🔷Süleyman Çelebi'nin yazdığı Vesîletü'n-Necât adlı mesnevinin ilk mevlid olduğu görüşü yaygın bir kabuldür. Fakat öncesinde Türkçe yazılmış mevlid benzeri eserlerin varlığı da söz konusudur. Bunlardan biri de Ahmed Fakihi'nin kaleme aldığı tasavvuf manzumesi olan Çarhnâme'dir.Nitekim Süleyman Çelebi'nin eserinde de Çarhname'dekine benzer ifadeler yer alıyıordu, şairin bu eserden etkilenmiş olduğu düşünülmektedir.