Şiirinden ozanlık akan şair Cahit Külebi

Halk şiiri ve türkülerden yararlanarak çağdaş bir şiir geleneği oluşturan Cahit Külebi, 10 Ocak Ocak 1917'de Tokat'ın Zile ilçesine bağlı Çeltek köyünde doğdu. Eğitim hayatını çeşitli illerde geçiren Külebi, İlk öğrenimini Zile, Çamlıbel ve Niksar'da, orta ve lise öğrenimini Sivas Erkek Lisesi'nde, yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Yüksek Öğretmen Okulu'nda tamamladı. Memuriyetle hayatını sürdüren ünlü şair, üniversiteyi bitirdikten sonra 1943'te Antalya Lisesi edebiyat öğretmenliğine başladı. Ardından Ankara Devlet Konservatuvarı ve Gazi Lisesi'nde öğretmen ve idareci olarak devam etti. 1956'da müfettişliğe geçti ve uzun süre bu görevini sürdürdü. Bir ara Millî Eğitim Bakanlığı kültür müsteşar yardımcılığı da yaptı. 1973'te emekliye ayrılan şair, 1976-1983 arasında Türk Dil Kurumu genel sekreterliği görevini yürüttü. Kalp ve böbrek yetmezliği ile kronik akciğer rahatsızlığı nedeniyle 28 Mart 1997'de hastaneye kaldırılan usta şair, yoğun bakımda kaldığı süreçten sonra 20 Haziran 1997'de 80 yaşında Ankara'da vefat etti mezarı ise 2010'da Niksar'a nakledildi. Külebi, ilk şiirlerini yazdığı 1938'de Haziran adlı bir şiir yayımladı. Şiirin içeriği ise bir hayli dikkat çekiciydi: 'Her akşam bulutlar İlk şiirlerini daha öğrencilik yıllarında 1933'te Sivas Erkek Lisesi'nin dergisi olan Toplantı'da yayımlayan Külebi, sonra Yücel dergisinde şiirlerini yayımladı. 'Nazmi Cahit' ismiyle yayımladığı ilk şiiri 'Gurbet Acısı' başlığını taşıdı. Buradaki uzun eğitim sürecinde ailesinin okul baskıları sebebiyle içine kapanarak kendini kitap okumaya verip Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar gibi isimleri takip eden Külebi, yine bu yıllarda Sivas'ta olan ve halk kültürü alanında çalışmaları ile tanınan şair Ahmet Kutsi Tecer'in düzenlediği aşıklarla ilgili çalışmalar, halk kültürü, musikisi ve halk şairleri ile ilgili yaptığı etkinliklerden etkilendi. Doğduğu ilçe Zile'nin sihirli havasından büyük ölçüde etkilenen Külebi, sanat tutkusunun nasıl başladığını ise şöyle anlatır: 'Zile'de bir akşam babam bana üç kitap getirdi. İhtimal o yaşımdan hatırladığım tek gün olan o aydınlık gecede edebiyatı sevmişimdir. Belki de her akşam, yassı kalesinden tellallar çağıran, sokaklarında yaz boyunca yük yük üzüm, alaca mısırlar, tenteneli uzun kavunlar taşınan, sabahlara kadar büyük leğenlerde pekmez kaynatılan, bu yüzden kışa kadar sokakları sıcak üzüm kokan ve geceleri uzaktan (Şu Zile'den gece de geçtim görmedim aman) diye türküler duyulan Zile bana sanatı sevdirdi.' (Şiirini Halk Şiirinin Gür Kaynağından Besleyen Cahit Külebi ve Şiir Dünyası, Dr. Mehmet YARDIMCI) Öğretmen okulunda Behçet Necatigil ile aynı sınıfta okurken müdürleri Fuat Köprülü'ydü. Hatta öyle ki ünlü şair, Fuat Köprülü'nün kendisine şiir yazdığı için kızacağını düşündüğünden Külebi mahlasını ilk kez bu yıllarda kullanmaya başlamıştı. Yollarının kesiştiği bir diğer edebiyatçı ise Ahmet Hamdi Tanpınar'dı. İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne 1936'da birincilik kazanarak giren ve 1940'ta mezun olan Külebi'nin burada eğitim aldığı hocaları arasında Reşit Rahmeti Arat, Fuat Köprülü, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ali Nihat Tarlan gibi sahalarında usta isimler yer alıyordu. Şairin 1933'ten 1938'e kadar yazdığı şiirler 'çıraklık devri eserleri' olarak tanımlanabilir, asıl şiir üslûbuna 1940'lı yıllarda kavuştu. Genellikle manzum eserler yazan ve şiirde yenileşme hareketinin öncülerinden biri olarak kabul edilen Cahit Külebi'nin ilk şiir kitabı 'Adamın Biri' 1946'da çıktı. Bu kitaptan 3 yıl sonra 1949'da 'Rüzgar' isimli kitabı, 1954'te de 'Yeşeren Otlar' adlı kitabını yayınlayan usta edebiyatçının bu eseri 1955'te Türk Dil Kurumu Edebiyat Ödülü'nü, 'Yangın' adlı eseri ise 1985'te Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı. Külebi şiiri amacı ve hedefi yine kendisi olan söz sanatı biçiminde benimsedi. Ona göre şiir, insanın ana dili çalgısında söylediği bir türküydü. Külebi şiirde içinde günlük hayatın çeşitli görünümleri, ihsasları, ümitleri, kırılışları, sevinçleri ve hüzünleri yakalama peşindeydi. İnsanı, toplumu ve tabiatı tarihi derinlik ve felsefi boyutta yakalama endişesinden uzaktı. Halk şiirlerinden yararlanarak çağdaş bir şiir oluşturan şair, yurt, insan ve doğa sevgisi konularını işledi. Şiirlerini kimi zaman romantik bir bakış açısı kimi zaman da realist bakış açısıyla yazdı Cahit Külebi'nin şiirlerini oluşturan sadelik ve samimiliğin beslendiği kaynaklar halk edebiyatı ürünleriydi. Cahit Külebi'nin şiiri, gelenek çizgisine yakın, ferdi olmasının yanında aslında tümelde toplumsal meseleleri ihtiva eden, kendine has ve milli kaynaklardan fazlasıyla beslenen bir şiirdi. Zira şair küçük yaşında Aşık Ceyhuni, Zileli Talibi, Erzurumlu Emrah, Niksarlı Bedri gibi aşıkların şiirleriyle tanıştı.Halk Şairlerini Koruma Derneği kuran aynı zamanda bu alanda önemli çalışmalar yapan Ahmet Kutsi Tecer'in öğrencisi olması da Külebi'nin şiirlerindeki halk edebiyatı etkisini gösteren unsurlar arasında yer aldı. Anadolu'yu konu edinen romanlar ve şiirler Türk edebiyatında yaygınlıkla işlendi. Anadolu'ya yöneliş bilhassa Ulusçuluk akımının her alanda hâkim olması sebebiyle Milli edebiyat çerçevesinde artış gösterdi. 1912-13'li yıllarda ülkenin içinde bulunduğu durum açısından milli değerlere sahip çıkma isteği entelektüel kesimde de karşılığını buldu. Bu dönem şiir anlayışında sadelik noktasında çoğunlukla halk edebiyatı esas alındı. Fakat dilde sadeleşme hareketleri çerçevesinde oluşturulan pek çok şiir, o dönemde dili sadeleştirmekten ziyade basitleştirmeye yönlendirdi. Şiir dilindeki ahenk kayboldu bunun yerine kuru, yavan, didaktik unsurlar şiirlerde göze çarpan unsur haline geldi. İşte Cahit Külebi, böyle bir sanat anlayışı içinde 1917'de doğdu. Cahit Külebi Anadolu'yu tepeden gözlemleyerek ruhuna nüfuz edemeden şiir yazan şairlerden değil bizzat Anadolu'dan kopup gelmiş, o kültürle büyümüş bir sanatçıydı...Bu sebeple Anadolu insanına, yaşamlarına ve sorunlarına daha aşinaydı. Anadolu ve bilhassa doğduğu yer olan Tokat'ın Zile ilçesi, şairin şiirlerinde önemli bir yere sahip oldu. Şiirde ölçüyü ve kafiyeyi reddeden Orhan Veli dahi Külebi hakkında Ülkü dergisine yazdığı bir yazıda ''Şiirden her şeyi attım ama Külebinin şiirlerine bayılıyorum. Çünkü o halkın teşbihleri ile çok değişik bir hava da yazıyor'' demiştir. Yaşadığı dönemlerin akımlarına bağlanmadan bağımsız olarak sanat yaşamını devam ettiren Külebi özgün bir sesti. 'Hikaye' Cahit Külebi'nin en bilinen ve sevilen şiirleri arasındadır. Cahit Külebi, Fevzi Halıcı'ya bu şiirin hikayesini anlatır ve Halıcı 'Bir Şiir'in Hikayesi' isimli eserinde anlattığına göre olaylar şu şekilde gelişir: Cahit Külebi, 1944'te Tarih öğretmeni Süheyla Hanım ile evlenir. Antalya'ya tayinleri çıkan karı kocanın sade ve mütevazi bir yaşamları vardır. Oldukça titiz bir kişiliğe sahip olan Külebi, bir gün temizlik yapmak için masasını dağıtan eşine ' Masamı elleme' diye bağırmasının ardından eşler arasında bir tartışma peyda olur. Tartışmanın ardından Süheyla Hanım küser, kapıyı çarpıp yatmaya gider. Cahit Külebi, bu olaylar neticesinde eşini kırdığı için çok üzülür ve bu olayı şu şekilde anlatır: 'Benim, inatçı tabiatım yüzünden, hiçten çıkmıştı tartışma.. Hissettiklerimi söyleyemezdim, yapımda var bu.. İşte Hikâye adlı şiirim o gece hem de yarım saat içinde ortaya çıkıverdi. Böylesine kısa zamanda şiir yazan birinin, elli yılı aşkın bir süre şiirle haşır neşir olmasına karşın yayımlanan şiirlerinin azlığı dikkat çekebilir. Açıklayayım. Bir şiir üzerinde çok çalıştığım için değil, o şiiri yaşadığım için diyebilirim. Az şiir yazmam, şiirde bilinçli bir titizlikten ileri gelmiyor. Yani ben şairin bir şiirini kuyumcu gibi işlemesi benzeri düşüncelere hiç kapılmadım. Kafamda birçok şey dolaştırıyorum, uykuyla uyanıklık arasında.. Yolda yürürken, yalnızken, her yerde o şiiri yaşarım. Şöyle diyelim: Bir sözcükten, bir imgeden, bir düşünceden yola çıkıyorum. Bunu geliştiremezsem şiir yazamıyorum. Ama bu yola çıkışta biçimsel yönden bir kalıp oluşturabilirsem eğer, o şiiri yarım saatte, bir saatte yazarım. İşte o gece, eşimle kavga ettiğimiz o gece, içim içime sığmıyor, vicdan azabı çekiyordum. Kendimi suçlu buluyordum. Haksızlık etmiştim. Sabaha kadar uyuyamadım. Masamın başına oturup bir çırpıda Hikâye şiirimi yazdım. Eşim sabahleyin masanın üstündeki şiiri görünce eline aldı.. Mırıldanarak okudu: 'Senin dudakların pembe Şiirler: Adamın Biri (1946), Dost Bir gece habersiz bize gel

Şiirinden ozanlık akan şair Cahit Külebi

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Şiirinden ozanlık akan şair Cahit Külebi