Türk edebiyatının 20 şaheseri

Dîvânü Lugati't-Türk, Orta Türkçe döneminde Kaşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçe-Arapça bir sözlüktür. Türkçenin bilinen en eski sözlüğü olup, batı Asya yazı Türkçesiyle ilgili var olan en kapsamlı ve önemli dil yapıtıdır. Kaşgarlı Mahmud, büyük yapıtı Divânü Lûgâti't Türk'le Türk diline olduğu kadar Türk kültürüne, Türk tarihine, Türk sanatına ve Türklerin yaşamı algılayışına ilişkin de değerli bir belge bırakmıştır. Kaşgarlı Mahmud, Divânü Lûgâti't-Türk'ü başta Araplar olmak üzere yabancılara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazmıştır. Bununla birlikte yapıt, yalnızca bir sözlük olmayıp Türkçenin XI. Yüzyıldaki dil özelliklerini belirten, ses ve yapı bilgisine ışık tutan bir dil bilgisi kitabı; kişi, boy ve yer adları kaynağı; Türk tarihine, coğrafyasına, mitolojisine, folklor ve halk edebiyatına ilişkin zengin bilgiler içeren, aynı zamanda döneminin tıp bilgileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi veren ansiklopedik bir yapıt niteliğindedir. Divânü Lûgâti't-Türk bizim için yalnız dil tarihi bakımından değil; ayrıca, Türk tarihi, coğrafyası, edebiyatı, mitolojisi, folkloru, etnografyası, uygarlığı bakımından da çok değerli bir kaynaktır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Mesnevî, Mesnevî-i Şerif ya da Mesnevî-yi Manevî, Mevlânâ Celâleddîn Rûmî'nin altı ciltlik Farsça eseridir. Bu kitap gerçeğe ulaşmanın ve bilgiyle bütünleşmenin sırlarını keşifte dinin usulünün usulü, yani din esaslarının esaslarıdır. Mesnevî, Doğu klasik edebiyatında, uyakça müstakil beyitlerinin, ikişer mısrası kafiyeli olan bir nazım türüdür ve muhtelif şairlerin neşrettikleri birer 'Mesnevî' vardır. Mevlânâ'dan kendini tanıma ve hayatı anlama kılavuzu sizleri bekliyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Divan-ı Hikmet, Hoca Ahmed Yesevî, Pir-i Türkistan'nın söylediği 'hikmet' adlı şiirleri bir araya getiren Türk tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren eserdir. Türkistan'ın Ahmet Yesevi'nin dile getirdiği 'hikmet' adı verilen şiirlerini bir araya getiren şiir antolojisine verilen özel isimdir. Hoca Ahmed-i Yesevî'nin fikrini devam ettiren ve tanınmasını sağlayan halifelerinden bahsedilmiş, çeşitli vesikalardan yararlanılarak onlar hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiş, bu bağlamda Yeseviye Tarikatına geniş ölçüde yer verilmiş; bu tarikatın Türk boylarında uyandırdığı etki ile gördüğü işlev açıklanmış, nasıl bir görev üstlendiği belirtilmiştir. Hoca Ahmed-i Yesevî'nin yetişmesinde üstün ve etkin bir rol oynayan ve bir anlamda onun hocası olan Yusuf-ı Hemedânî adlı kişiden bahsedilmiştir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… 'İğne gibi geçtim gerçi dünyânın vârından yoğundan Asıl adı Ali olan Âşık Paşa, mutassavıf bir şairdir. Anadolu'da 'Paşa', 'Beşe', 'Başağa' diye adının sonuna eklenen lâkaplar, babasının ilk oğlu olduğunu belirtmek için 'ilk' anlamında kullanılmaktadır. Kırşehir'de doğan sanatçı, yine burada vefat etmiştir. Selçuklu sarayında Farsçanın konuşulduğu bir dönemde Türkçeyi savunmuştur. Garipname, 12.000 beyitlikten ve on bölümden oluşmaktadır. Dinî, tasavvufi ve öğretici nitelikler taşıyan eser, halkı eğitmek maksadıyla Türkçe olarak yazılmıştır. Eser, sade dili sayesinde asırlar boyunca çok geniş bir okur kitlesine hitap etmiştir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Ahmed Cevdet Paşa'nın hukukçuluğu, dev adamlığı ve diğer pek çok özelliklerinin yanında bir de tarihçiliği vardır. Ona göre tarihçilik, geçmişte yaşanan mühim olayların yalnızca şu tarihte şöyle bir olay oldu şeklinde aktarmak değildir. Bilakis asıl tarihçilik, olayların meydana geldiği gibi güçlü bir muhakeme ile ifade edilmesidir. Tarihle ilgili yazdığı kitapların başında 12 ciltlik 'Tarih-i Cevded' gelir. Bu kitabında Osmanlı Devleti'nin 1774-1825 seneleri arasındaki olayları anlatır. Bu alanda yazdığı diğer bir kitabı da 'Tezakir-i Cevded'dir. Devrinin siyasi, içtimai, ahlaki yönlerini anlatır. Yine tarihle ilgili olarak yazdığı 'Ma'ruzat' isimli eserinde ise Sultan ikinci Abdülhamid'e 1839-1876 yılları arasındaki tarihi ve siyasi olayları sunmak için hazırlamıştır. Ahmed Cevdet Paşa'nın kaleme aldığı en önemli eserlerinden birisi de 'Kısas-ı Enbiyâ veTevârîh-i Hulefâ' adını verdiği kitabıdır. Bu eseri hayatının son yıllarına doğru yazmıştır. Kitapta, Hz. Âdem'den Hz. Muhammed (s.a.v.)'e kadar gelip geçen peygamberlerin kıssalarından, İslâm dininin ortaya çıkışı, Hz. Muhammed (s.a.v.)'in hayatı, Dört Halife Devri, Emevî halifeleri, Abbasî halifeleri ve diğer Türk-İslâm devletleri ile Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan 1439 yılına kadar olan döneminden bahseder. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Kendi dönemi içindeki gerçekçilik anlayışına uygun olarak yazılmış olan Yaban'da Yakup Kadri, I. Dünya Savaşı'nın bitimiyle birlikte Sakarya Savaşı'nın sonuna kadar olan sürede bir Anadolu köyünde, köylüleri, köyün durumunu, Milli Mücadeleye ilişkin tavırlarını bir aydının gözüyle verir. Yaban için 'bu eser benliğimin çok derinliklerinden adeta kendi kendine sökülüp, koparak gelmiş bir şeydir' diyen yazar, bu romanda ortaya koyduğu birçok soruna daha sonra yazacağı Ankara'da cevap bulmaya çalışacaktır. Ayrıca Yaban, Yakup Kadri'nin zincir romanları içinde farklı bir yerde düşünülebilir farklılığı ise bu zincir içinde ilk defa Anadolu'dan bir bakışın romana hakim olmasıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Yahya Kemal, en güzel şiirlerini 20. yüzyılda yazmıştır. Bu bakımdan da Türk şiirine güçlü bir ses ve soluk getirmiştir. Ona göre şiir, her şeyden önce dil, istif ve ahenktir. Yahya Kemal şiirlerinde tarihimizi, musikimizi, değerlerimizi, bütün kültür varlıklarımızı, medeniyetimizi ideolojiye bulamadan en güzel şekilde ve sanat olarak işlemiştir. Kendi Gök Kubbemiz, yaşadığı ana ruhunu yansıtan bir milletin yeri ve göğüyle bütün bir dünyanın terennümüdür. Bu dünyada 'Süleymaniye'de Bayram Sabahı', rindlik, ufuk, aşk, musiki, 'Erenköyü'nde Bahar' ve vatan vardır. İstanbul'un fethinin bize kazandırdığı 'Mihriyâr' salınarak Boğaziçi'nde dolaşır. Onun şiirleriyle geçmiş, içimizde yaşar. Biz, atalarla buluşur ve geleceğe kanat açarız. Yahya Kemal bize, geçmişi günden ve gelecekten ayırmadan onunla iç içe sunar. Bu sunuşta beşerî zaaflardan çok insanî değerler öne çıkar. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Nurullah Ataç ilk şiirlerinden itibaren daima ilgi çeken Ahmet Haşim'in, şiirlerinin edebiyatımızda bir devre, 'Ahmet Haşim devri' adını vereceğini söyler. Gerçekten de Haşim kendisinden sonraki şairlerin çoğuna geniş ölçüde tesir etmiştir. Ahmet Haşim'in şiirleri kendi deyimiyle 'O bele'nin ürünlerindir. Haşim'in o beldesi dardır, ama bu darlık içinde hayalin, rüyanın, masalın değiştirici gücü ile zengindir. Bu sebeple Haşim'in şiirini okumaya alışanlar onun bir çeşit 'tiryakisi' olurlar. Aynı özellik onun nesirlerinde de vardır. Hele günlük fıkraları, bir yandan gerçeklerin en kesin çizgilerini taşırken, bir yandan da şairin gücü ile zenginleşmiştir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Bu eser Türk edebiyatında varlığı bilinen ilk şuara tezkiresidir. Nevai bu eserini Molla Cami'nin Baharistanı ile Devletşah Tezkiresini örnek alarak sekiz bölüm halinde yazmıştır. Her bölüme 'meclis' adı verilmiştir. Mecâlisü'n-nefâis bir giriş ve 'meclis' adıyla kayıtlı sekiz tabakadan meydana gelmektedir. Mecâlisü'n-nefâis'te yer alan 461 kişinin hal tercümeleri ana hatları ile belirtilip yer yer şairlikleri ve meziyetleri hakkında bilgi verilmiştir. Nevâî'nin, söz konusu ettiği kimseleri şiir kabiliyetleri yanında insanî ve ahlâkî meziyetleriyle de değerlendirmesi dikkat çekicidir. Tezkirenin Türkiye'de ve Türkiye dışındaki kütüphanelerde 100'e yakın yazma nüshası bilinmektedir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… İlk defa 1919 yılında yayınlanan eserde, Refik Halit Karay, konularını I. Dünya Savaşı yıllarında yakından gördüğü Anadolu halk ve hayatından alan hikayelere yer vermiştir. Anadolu'da yaşayan yerli tipleri o zamana kadar görülmemiş bir canlılıkla anlatmıştır. Anadolu, bu eserle ilk defa bütün gerçek varlığı ve iç dünyasıyla okuyucunun karşısına çıkar. Memleket Hikayeleri'nin çoğu, dünya dillerine çevrilmiş, tamamı Fransızcada yayınlanmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Ahmet Hamdi Tanpınar'ın şiiri sembolist bir ifade üzerine kurulmuştur. Aynı anlatım tarzı romanlarına da zaman zaman sirayet eder. 'Saatleri Ayarlama Ensitüsü' toplumumuzun bu değişme süreci içindeki durumunu, fertten yola çıkarak topluma varan bir teknikle anlatıyor. Roman, Türk insanının Doğu ile Batı arasında bocalamasını irdeler. Dipnot: Roman, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın yaşarken yayınlanan son romanıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… 13. yüzyılda Anadolu sahasında yetişmiş en büyük Türk şairi ve mutasavvıfı olan Yunus Emre'nin hayatı hakkında kesin bilgi olmamakla birlikte Eskişehir/Sivrihisar'ın Sarıköy adlı köyünde doğduğu, mezarının da oraya yakın bir yerde bulunduğu tahmin edilir. 13. yüzyılda Anadolu sahasında Oğuz Türkçesi'nin en büyük temsilcisi olan Yunus Emre, şiirlerini genellikle hece ölçüsüyle yazmıştır. Kimi zor kavramları Türkçe kelimeler kullanarak rahatlıkla ifade etmeyi başarmış, bu özelliğiyle kendisinden sonra yetişecek şairlerin öncüsü olmuştur. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Peyami Safa'nın şaheserlerinden Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Türk edebiyatında 'insan ruhunun derinliklerinde ve labirentlerinde dolaşan ilk roman' olması ve hasta bir insanı ve onun psikolojisini ele alması bakımından önemli bir yere sahiptir. Birçok araştırmacı ve yazar tarafından Türk edebiyatında bir ilk kabul edilen Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Tanpınar dediği gibi, 'acının ve ıstırabın yegâne kitabı' olarak hem kemiyet hem de keyfiyet bakımından başka hiçbir eser olmasa da Türk romanının var olduğuna delil gösterilebilecek kudrette bir eserdir. Romanın genç kahramanı, ayağındaki rahatsızlıktan kurtulabilmek için sayısız doktora görünür ve en nihayetinde havadar bir ortamda, stresten uzak bir istirahat dönemi geçirmesi gerektiğine ikna edilir. Ancak, gerek akrabaları olan bir Paşa'nın Erenköyü'ndeki köşkünde misafir kaldığı dönemde, gerekse kendi evi ve hastaneye gidiş gelişlerinde şuurunu adeta bir facia atmosferinde yoğurur. Peyami Safa'nın çocukluk ve gençlik dönemlerinden fazlasıyla izler taşıyan roman, hem umudu ve umutsuzluğu, hem de sevinci ve felaketi aynı sayfalara sığdırabilmiş olması bakımından insanın eşsiz bir tarifini sunuyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Bu ülke, Cemil Meriç'in 'aynı kaynaktan fışkırdılar' dediği eserler dizisinin önemli bir halkasıdır. 'Bir çağın, daha doğrusu bir ülkenin vicdanı olmak, idrakimize vurulan zincirleri kırmak, yalanları yok etmek, Türk insanını Türk insanından ayıran bütün duvarları yıkmak' isteği Cemil Meriç'in düşünme ve yazma çabasına her zaman yön vermiştir. Elinizdeki kitap bu isteğin belki de en fazla berraklaştığı eserdir: 'Bu sayfalarda, hayatımın bütünü, yani bütün sevgilerim, bütün kinlerim, bütün tecrübelerim var. Bana öyle geliyor ki, hayat denen mülakata bu kitabı yazmak için geldim: etimin eti, kemiğimin kemiği.' Bu özgün fikir adamının sürekli etrafında, içinde dolandığı Doğu-Batı sorunu yanında, özellikle sol-sağ kutuplaşmasına ve kalıplaşmasına ilişkin önemli tesbitlerini ve aforizmalarını içeriyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Süleyman Çelebi'nin bu eseri, Aruzun 'fâilâtün fâilâtün fâilün' kalıbıyla yazılan eser, on bir nüshası karşılaştırılarak elde edilen metnine göre 768 beyit olup on altı babdan meydana gelmektedir. Eser, asıl isminden ziyade yazma nüshaları genellikle 'mevlid / mevlüd' başlığını taşıdığından, hatta bazan 'mevlûd' şeklinde yazıldığından 'mevlid' veya 'mevlüd' olarak tanınmaktadır. Müellifin ifadeleri dinî heyecanına bağlı olarak gelişip zenginleşmiş ve ona dönemin çizgisini aşan şahsî ve sanatlı özel bir üslûp kazandırmıştır. Bu sebeple Vesîletü'n-necât'ta motiflerin ve edebî sanatların kullanılışı yazarına mahsus olup tamamen orijinaldir. İfadeler halka yönelik konularda çok sade, dinî kavramların anlatımında bazan girift, fakat anlamın derinine inilince gönlü fethedecek özelliktedir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Mai ve Siyah'ta Halit Ziya Uşaklıgil bireyin edebiyatta 'birey' olarak da var olabileceğini gösterir. Bu nedenle roman, edebiyat tarihimizin köşe taşlarındandır. Şair olma hayalleri kuran genç Ahmet Cemil'in şiirle, edebiyatla, sanatla doldurmak istediği ama daha çok umutsuzluklarla, yenilgilerle, mücadelelerle geçen hayatını anlatan Mai ve Siyah, aynı zamanda dönemin matbuat ve sanat dünyasında yaşananları da tüm canlılığıyla gösterir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Evliya Çelebi seyahatlerinin başlangıcını bir rüyaya bağlar: 1630 Ağustosunun 19. gecesi düşünde peygamberden 'şefaat' dileyecek yer de 'seyahat' diller ve zihninde büyüttüğü uzak ülke hikayelerinin de etkisiyle yollara düşer. Artık bizlere anlatamayacağı son ve büyük yolculuğa çıkana kadar 54 yıl boyunca önce 'piyadece serseri' bütün İstanbul'u, daha sonra da 'abd-i hakir Evliya-yi fakir (değersiz kul, yolsul Evliya) olarak Osmanlı ülkesini gezer. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız… Halkının içinden yükselmiş, ama halkın içinde kalmış bir şair; kendi milleti kadar, Doğu'yu ve Batı'yı dili, edebiyatı ve müziği ile bilen bir aydın; Veterinerlik Fakültesi'nin ilk öğrencisi ve birincisi; İstanbul Boğazı'nı yüzerek geçen, at binen, gülle atan ve güreşen bir sporcu; şehirde kapanıp kalmamış, Anadolu köylerindeki ahırlarda hayvan tedavi etmiş, gerçekleri yaşamış ve neye mal olursa olsun hep gerçekleri söylemiş bir adam; milletiyle birlikte savaşı, acıyı, yenilgiyi ve zaferi gören gözleri, her daim yaşlı duygulu bir insan, bir şairdir. Yusuf Has Hacib, 11. yüzyılın en önemli Türk şair ve düşünürleri arasında yer alır. Hakkındaki bilgiler büyük ölçüde eseri Kutadgu Bilig'deki ifadelere dayanır. Karahanlılar döneminde yaşamıştır. Balasagun'da yazmaya başladığı eserini Kaşgar'da tamamlamış, Karahanlı hükümdarı Ulu Buğra Han'a sunmuş ve has hacip unvanıyla ödüllendirilmiştir. İyi bir eğitim gördüğü, Arapça, Farsça ve İslam öncesi Türk kültürünü iyi bildiği anlaşılan Yusuf Has Hacib, eserinde devlet adamlarının niteliği, birey, toplum, devlet ilişkilerinin nasıl düzenlenmesi gerektiği üzerinde durmuş, yaşadığı toplumun geleneksel değerlerine uygun olarak iyiliği, erdemi ve akılcılığı önermiştir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…

Türk edebiyatının 20 şaheseri

Yazılı kültür birikimine sahip tüm milletler, asırlar boyunca hafızalardan silinmeyen, her okunduğunda ayrı haz veren, kendinden sonra gelen eserleri de etkileyen yapıtlar meydana getirmişlerdir. İşte sizler için Türk edebiyatından 20 şaheseri derledik.

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Türk edebiyatının 20 şaheseri

Yazılı kültür birikimine sahip tüm milletler, asırlar boyunca hafızalardan silinmeyen, her okunduğunda ayrı haz veren, kendinden sonra gelen eserleri de etkileyen yapıtlar meydana getirmişlerdir. İşte sizler için Türk edebiyatından 20 şaheseri derledik.