Arama
Türk lehçelerinde "gece"
Eski Türklerde gece ve gündüz kavramları kutsal sayılmış ve bu minvalde sözlü gelenek ürünleri ortaya çıkmıştır. Sözlü kültür ögesi olan gece kelimesi, Türk topluluklarının farklı yerlere göç etmesi ile çeşitli şekillerde adlandırılmıştır. İşte, dünyanın dört bir yanında varlığını sürdüren Türk lehçelerinde gece sözcüğünün karşılıkları...
KAZAN TATAR TÜRKÇESİ
Gece-Tön
◼ Kazan Tatar Türkçesinde "gece" sözcüğünü karşılayan kelime Eski Türkçedeki "tün"ün ü<ö değişimine uğramış ve bu şekilde günümüz Tatar Türkçesine ulaşmıştır.
Kürmemişdir iki küzim
Yaktı dünya yüzin,
Küni - tüni yıglıy - yıghy
Bitti indi küz yeşim.
Görmemiştir iki gözüm
Aydınlık dünya yüzünü,
Gece gündüz ağlaya ağlaya
Bitti artık gözyaşım.
Tatar Türkçesi cırları (şarkıları)
KIRIM TATAR TÜRKÇESİ
Gece-Gece
◼ Tatarların Ukrayna'da yani Karadeniz bölgesinde ağırlıklı olarak yaşayan halkın kullandığı Türkçe olan Kırım Tatar lehçesinde "gece" kelimesi Türkiye Türkçesindeki hali ile aynen kullanılmaktadır.
Men Çjarasuv köpürinde, çoq gece bekledim,
Kelgen keçken beylerge tüfeğim tikledim.
(Ben Karasu köprüsünde çok geceler bekledim,
Gelen geçen ağalara tüfeğimi doğrulttum.)
KUMUK TÜRKÇESİ
Gece-Geçe
◼ Kuzey Kafkasya'da yaşamlarını sürdürmeye çalışan en kalabalık Türklerden olan Kumuk Türklerinin konuştuğu Kumuk Türkçesinde "gece" kelimesini "geçe" sözcüğü ile ifade etmektedirler.
➡ Geçe yürügen erten süyüner.
➡ Gece yürüyen sabah sevdir.
(Bugünün işini yarına bırakma.)
NOGAY TÜRKÇESİ
Gece-Keşe
◼ Nogay Türkleri, Kumuklardan sonra Kuzey Kafkasya'da sayı bakımından çok olan Türklerdir. Bu Türk topluluğunun kullandığı Nogay Türkçesinde "gece" kelimesini "keşe" sözcüğü karşılamaktadır.
Yatsa dosay tura almaş
Karanada karmafüap,
Kete kırga şıga almaş.
Yatsa birden kalkmaz.
Karanlıkta gayret edip,
Gece kıra çıkamaz.
GAGAVUZ TÜRKÇESİ
Gece-Gece
◼ Güneybatı Türkçesinin Moldova'daki temsilcisi olan Gagavuz Türkçesinde "gece" sözcüğü Türkiye Türkçesi ile aynıdır.
➡ Gündüz aazını kapa, gece kapunu kilitle.
➡ (Gündüz ağızını kapa, gece kapını kilitle.)
Gagavuz Türkçesi atasözü