Arama
Yahya Kemal’in Malazgirt hayali
Bir "milad" olarak tarihte ilk kez Yahya Kemal tarafından dillendirilmişti, Malazgirt Zaferi. Yahya Kemal, 1071 tarihini başlangıç kabul etmiş, Malazgirt Zaferi'nin İstanbul'un fethi ile aynı öneme sahip olduğunu söylemişti. Usta şair Yahya Kemal Beyatlı'yı saygıyla anıyor, onun Malazgirt Zaferi'ne dair hayalini sizlerle buluşturuyoruz.
Osmanlı dönemi zihin dünyasında tarih, İslamiyet ile özdeştirilerek ilerledi. Türklere Anadolu'nun ve Anadolu'ya İslamiyet'in kapılarını açan Malazgirt Zaferi'nin kıymeti ise, Mütareke yıllarında anlaşılmaya başlandı.
Malazgirt Zaferi'nin Türk tarihinde yeni bir başlangıç olduğu tezini ise, ilk olarak Yahya Kemal ileri sürdü. Ahmet Hamdi Tanpınar'a göre, öğrencilerine coğrafya ve tarihi birleştiren bir milliyet anlayışı aşılamaya çalışan Yahya Kemal, milliyetçilik alanında, Fransız fikir adamlarından etkilendi.
Tanpınar 1963 yılında, Yahya Kemal'in milliyetçilik anlayışına etki eden fikirleri, "Barres'in ölülerin yattığı toprak fikri onun için bir hareket noktası gibidir" ve Camille Julian'ın "Fransız toprağı bin senede Fransız milletini yaptı" cümleleriyle belirtir.
Yahya Kemal bu fikir dünyası ile hareket ederek, Malazgirt'in Türk tarihinde yeni bir başlangıç olduğunu öne süren ilk kişi oldu. Ona göre Malazgirt'in açtığı bu kapılar sayesinde, yeni bir millet, yeni bir ırk ve hatta yeni bir dil ortaya çıktı.
İmparatorluğun himayesinde, Müslüman olan ve ana dillerinin şivesiyle Türkçeyi konuşan kavmin bu ortak hayatının sonucunda, fonetik, lügat ve ifade bakımından diğer Türk lehçe ve şivelerinden ayrı bir Türkçe doğmuştu.
Tanpınar, Yahya Kemal'in bu fikirlerini şöyle dile getiriyordu: "Böylece, toprağa, tarihe bağlanan bir millet telâkkisi meydana geliyordu. Barres'in, ölülerin yattığı toprak fikri 1870-71 Muharebesinin tepkisi olan, hakikatte rejyonalist bir fikirdi. Yahya Kemal, bunu vatana ve tarihe teşmil ediyordu. Açılmış bir toprak, ancak ilk gömülen insan ve ilk doğan çocukla vatan olabilirdi."
Yahya Kemal, Türklerin Anadolu'ya gelişlerini öğrenmek amacıyla Fransa'da bulunduğu süreçte, elindeki yabancı kaynaklara şüphe ile yaklaştığını belirtiyor ve yeni Türkçe eserler yazmanın gerekliliğini vurguluyordu. Bu hedef için Selçuklu ve Osmanlı asırlarını incelediğinde, Malazgirt'in Türkler için bir başlangıç olduğu konusunda netleşmişti.
Yahya Kemal, Nihad Sâmi Banarlı'ya dikte ettirdiği ve bazı kısımlarını bizzat kendisinin yazdığı hatıralarında bu konuyla ilgili şu sözleri söylemişti:
"Bir gün, bir mecmuada, Fustel de Coulange'ın esaslı tilmizi olan Profesör ve müverrih Camille Julian'ın bir cümlesini okudum. Bu cümle, benim, milliyetimizin ve vatanımızın teşekkülüne dair dağınık düşüncelerimi birdenbire, yeni bir istikamete şevketti. Camille Julian'ın cümlesi şuydu : "Fransız milletini, bin yılda Fransa'nın toprağı yarattı" Düşünmeğe başladım: Acaba bizi de Malazgirt'ten, 1071'den sonraki sekiz yüz senede Türkiye'nin toprağı yaratmamış mıydı?
Bu noktadan hareket ettim.
Artık benim için 1071'den evvelki devirlerimiz kablettârih, fakat 1071'den sonraki devirlerimiz tarihtiler."
Yahya Kemal, oluşturduğu Türk milliyetçiliği tanımını Ziya Gökalp'in ideolojisinden ayrı tutmuştu:
"Hayalini Türkçülüğe ilk kaptıran her Türk'ün gördüğü Turan rüyasından uyanmıştım, ırk birliği gibi ve saf menşe'lerimize rücû gibi ilk şedîd arzularımız bahsinde uslanmıştım, kendi vatanımızın o zamanki siyâsî hudutları içinde bir Türklüğe razı olmuştum, bin yıl evvelini kablettarih sayarak, bin yıldan beri kökleştiğimiz Anadolu ve Rumeli topraklarında, daha küçük mikyasta bir Türkçülüğe meyi etmiştim, o vakitki tâbiri ile bir Osmanlı Türklüğü arzu ediyordum.
Ziya Bey'e benim uslanmış düşüncelerim dar ve tatsız göründü. Maamafih çok samimî bir lisanla sık sık görüşmemizi istedi. Gerek siyaset ve gerek san'at telâkkilerinden başka muhitlerimizin de farkı yüzünden bu ilk mülâkattan sonra senelerce görüşemedik."
Tarih, dil ve milliyetçilik anlayışını, toprak ve millet arasındaki bağa dayandıran Yahya Kemal, görüşlerini Osmanlı-İslam kültürü ile birleştirdi.
Yahya Kemal, 12 Mart 1942 tarihinde İstanbul'da Beyoğlu Halkevinde verdiği Türk İstanbul başlıklı konferansında, "Bu Türk muzafferiyetini Avrupa müverrihleri da ayrıca cihan tarihinin bir dönüm noktası sayarlar. Çünkü Türklerin Avrupa ile göğüs göğüse asırlarca sürmüş olan mücadelesi oradan başladı. Haçlı Seferleri tarihini en yeni usulde yazan müverrih Grousset, Haçlı Seferlerini kımıldatan sebebin 1071'de Malazgirt'te Türk Hakanı Alparslan'ın Bizans İmparatoru'nu orada mağlup edip esir etmesi olarak gösteriyor. Bu muharebenin cihan tarihini sarsan böyle derin bir tesiri olmuştur." sözleriyle, Malazgirt'in sadece Türkler için değil, Avrupalılar içinde farklı bir öneme sahip olduğunu vurgulamıştı.