Arama
Osmanlı sanatında iz bırakmış 5 motifi
Mühr-i süleyman motifini Barbaros Hayrettin Paşa'nın gemilerinde bayrak olarak kullandığını biliyor muydunuz? Sanatlarımıza işlenen motiflerimize bakarak yüzyılları tayin etmek, onları yorumlayarak hangi ulusa ait olduğunu ve onun tarihi geçmişini belirmek mümkün. İşte Osmanlı sanatında iz bırakmış 5 motifi sizler için derledik.
Doğu sanatının tavus kuşu konusunda Batı sanatından etkilendiği aşikârdır. Tüyler iktidarın, gücün simgesi olmakla beraber, tavus kuşunun cennete yer alması ve bulunduğu mekânı cennet bahçesine çevireceği inancı bu tüylerin evlerde bulundurulmasına sebep olmuştur.
Sanatımızda çini, minyatür, kat'ı ve tezhipli eserlerde karşımıza çıkan tavus kuşu motifinin Paris Louvre Müzesi'nde sergilenen Bizans dönemine ait örnekleri mevcuttur. Topkapı Sarayı Müzesi ikinci kapısının girişinde sağ tarafta sergilenen bir mermer üzerinde de stilize tavus kuşu motifi bulunur. En belirgin ve çarpıcı örneği ise bugün Arkeoloji Müzesi bahçesinde yer alan ve Osmanlı'nın ilk sarayı olan Çinili Köşk'te karşımıza çıkan örnektir.
İstanbul bahçelerinin vazgeçilmezi olan servi, yirmi, otuz metre kadar uzayabilen, her zaman yeşil kalan bir ağaçtır. Servi ağacının farklı kavramları ifade ettiği bilinir. Bir merdiven vazifesi gördüğüne ve ruhun Allah katına yükselişini temsil ettiğine inanılır. Ayrıca halk arasında ince ve uzun boylu sevgiliye benzetilir. Dik duruşu ile vahdeti yani birliği temsil eser. Allah lafzının ilk harfi olan elife de benzetilen servinin rüzgârda sallanırken "hû" sesi çıkardığı söylenir. Ayrıca tasavvufta sabrın simgesidir. Geçmişte hayatla ölüm arasında bağ kurduğuna inanılan hayat ağacı motifinin yansımasıdır.
Mezarlık içine ve çevresine dikilen serviler mezarlıklara yapılan definlerden sonra oluşan kokuyu bir baca vazifesi görerek yükselterek havaya karışmasını sağlar.
Türk bezeme sanatında en sık rastlanan ağaç motifinden birisi olan sevi motifi, tezhip, minyatür, çini, taş ve kalem işine kadar Türk sanatının tüm alanlarında sevilerek kullanıldı. Tezhip sanatındaki örnekleri 16. yüzyılda Kara Memi tarafından yapılan Muhibbi Divanı'ndaki koltuklarda ve halkardadır. Sultan Ahmed Camii çinilerinde olduğu gibi bahar dalları ve üzüm asmalarıyla kullanılmıştır. Gerek stilize gerekse natüralist tarzda Osmanlı kumaşlarında da yer alır. Servi, sanatın yanında ilahiyatta ve edebiyatta da önemli bir yere sahiptir.