Arama
Stratejik nokta: Fergana Vadisi niçin önemli?
Fergana Vadisi, "Türk dünyasının mayın tarlası" olarak nitelendirilen bir bölge. Tarihi süreçte her daim önemini koruyan bu mekan, otuz yılı aşkın süredir büyük bir kaosun içinde bulunuyor. Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan'ı birleştiren noktada olan Fergana, son yıllarda savaşın eşiğinde... Asya'da söz sahibi olan Rusya ve Çin ise aradaki gerilimi artırmak adına tüm kozlarını oynuyor.
DEĞİŞEN SINIRLAR VE YÖNETİMLER
🔹 Sovyet Rusya, 1924 senesinde tüm sınırları çizmiştir. 1925'e gelindiğinde bugünkü Tacikistan toprakları, Gorno - Badehşan Özerk Cumhuriyeti adı altında Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dahil edilmiştir.
🔹 Tacikler, 1929 yılında ise Özbekistan'dan ayrılır ve Sovyetlerin ismi altında, "Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" kurarlar. İşte bu tarihten itibaren bölge, mayın tarlası olarak anılmaya başlayacaktır.
SOVYET AKLININ BİR PLANI: TÜRKLERİ BİRBİRİNE DÜŞÜRMEK
🔹 Özbekistan'a ait olan Hucend, Leninabad ismiyle Tacikistan'a verilir. Aradan zaman geçtikten sonra Fergana'da başlayan kanal inşaatından ötürü de Tacikistan'a verilen Hucend'in bir kısmı Özbeklere iade edilir.
🔹 Sovyet hükümeti keyfine göre belirlediği sınırlarda yine keyfine göre, Türk toplulukları ve Tacikler arasında husumet çıkarmak adına adeta büyük bir çaba sarf etmiştir.
ANLAŞMAZLIK 30 YILI AŞKINDIR DEVAM EDİYOR
🔹 Kırgızistan ile Tacikistan arasında yaklaşık 980 kilometre bulunuyor ve taraflar, sınırın yaklaşık 300 kilometresi hususunda bir türlü anlaşmaya varamıyor.
🔹 Bundan ötürü Kırgızistan-Tacikistan sınırı tam olarak belirlenebilmiş değil. Otuz seneyi aşkın bir süredir devam eden sınır anlaşmazlığı, Sovyetler Birliği'nden kalan bir mirasa dönüşmüş durumda.
SAVAŞA DÖNÜŞMESİ AN MESELESİ
🔹 Sınır bölgesinde, 2010 yılından beri 200'den fazla çatışma yaşandı. Yaşananların gerginlik olmaktan çıkıp bir savaşa dönüşmesi ise an meselesi.
🔹 2022 senesinde 14-17 Eylül'de Tacik ve Kırgızlar arasındaki çatışmalarda iki yüze yakın insan yaralanırken yüzden fazla insan hayatını kaybetti.
FERGANA, JEOSTRATEJİK KONUMDA
🔹 Fergana bölgesinin stratejik bir nokta olduğundan bahsettik. Bunun sebebi; Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan'ın kesiştiği konum... Çatışmaların yaşanmasındaki en büyük etkenlerden biri de yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından oldukça zengin topraklara sahip olması...
🔹 Bulunduğu mıntıka ve çevresinde; petrol, gaz, demir, altın, kömür ve daha birçok değerli madenin rezervi bulunmakta. Dolayısıyla Fergana, "Türkistan'ın tarım ürünleri deposu" olarak da anılıyor.
🔹 Bölgedeki Batken, İpek Yolu'nun en önemli kollarından biriydi. Şimdilerde Çin'in Kuşak Yol Projesi (Bir Kuşak Bir Yol) ile tekrar gündeme geldi. Bu noktada önemli bir jeostratejik konuma sahip olduğunu görüyoruz.