Arama
İbadet nedir? İslam’da en önemli ibadet nedir? İbadetle ilgili bilinmesi gerekenler
Allah'a olan sevgi, saygı ve bağlılığımızı göstermemizin en önemli yolu, koşulsuz iman ve yalnız O'na ibadet etmektir. İbadetler, Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak amacıyla itaat bilinciyle yerine getirilen fiillerdir. Şekil anlamında basit görünse de ibadetler, Allah'ın buyrukları olduğu için çok daha öte bir boyuta işaret eder. Nitekim ayet-i kerimede "Ancak Sana kulluk eder ve yalnız Sen'den yardım dileriz" buyrulmuş; ibadetin, yalnızca Allah Teâlâ'nın hakkı olduğu ifade edilmiştir. Peygamberimiz ise "Allah'ın en sevdiği ibadet, kişinin az da olsa devamlı yaptığı ibadettir" hadisi ile ibadetlerde devamlılığın sağlanmasını öğütlemiştir.
🔸 Kur'an-ı Kerim'de başta namaz olmak üzere zekât, hac ve oruç ibadetleri sıklıkla hatırlatılır ve Müslümanlara bu ibadetlerle yükümlü oldukları buyurulur.
🔸 Ancak bu atıf ve emirler, ibadetlerin ne şekilde eda edileceğinden ziyade o ibadetin mahiyeti, özü ve amacını açıklayan ifadelerden oluşur.
🔸 İbadetlerin yerine getirilmesine ilişkin uygulama ve hükümler Peygamber Efendimizin (sav) uygulama ve açıklamaları ile gerçekleştirilir.
Allah Resulü (sav), 23 yıllık risalet hayatı boyunca İslam'ı tebliğ etmiş; onun Medine döneminde ibadetlere dair açıklama ve uygulamalara ağırlık verdiği görülmüştür.
🔸 Ensarın İslam'a dair bilgilerinin artmasına büyük önem verilmiş; Medine dönemi, tüm sahabilerin adeta "ibadet eğitimi" gördüğü bir dönem olmuştur.
🔸 Namazın kılınışı ve haccın eda ediliş biçimini Resulullah (sav) bizzat göstermiş ve uygulama ile öğretmeye dayalı hayatın sonraki nesillere aktarılmasını sağlamıştır.
🔸 Peygamber Efendimiz (sav), ibadetlere ilişkin hadis-i şeriflerde ümmetine şöyle buyurmuştur:
"Ben nasıl namaz kılıyorsam siz de öylece kılınız."
Buhârî, Ezân, 18; Dârimî, Salât, 42
"Hacla ilgili hükümleri benden öğreniniz."
Müsned, III, 318, 366; Nesâî, Menâsik, 220
🔸 İbadetler, İslam dininin idrak edilmesinde en başta gelir ve amelî hükümlerin gerçekleştirilmesi, hem Peygamberimiz (sav) hem de Hulefa-yi Raşidin döneminde dini anlamaya yönelik başlıca unsur olmuştur.
🔸 Fıkıh ilminin ana konularından olan ibadetler, kişilerin kendilerine, yaratıcısına ve diğer bireylere yönelik hak ve sorumluluklarını bilmesi bakımından önemli görülmüştür.
🔸 İbadetler ilk bakışta kul ile Allah arasında kalan ve ferdin yaratanına karşı duyduğu saygı, itaat ve hürmeti simgeleyen birer davranış olarak değerlendirilirler.
🔸 Ancak bunların yanı sıra ibadetler, kişilik eğitiminin, insan ilişkilerinin ve toplumsal yapının iyileştirilmesini sağlayan unsurların önemli bir parçasıdır.
🔸 Kulun gösterdiği hürmet, tazim ve itaatin en yüksek ifadesi olan ibadet, yalnızca Allah Teâlâ'nın hakkıdır.
🔸 Kur'an-ı Kerim'de çeşitli ayetlerde bu konuya değinilmiş; Allah'tan başkasının buna layık olmadığı belirtilmiştir.
"(Rabbimiz!) Ancak sana kulluk eder ve yalnız senden yardım dileriz."
"Andolsun ki biz her ümmete, "Allah'a kulluk edin, sahte tanrılardan uzak durun" diyen bir elçi gönderdik. Onlardan kimini Allah doğru yola iletti, kimileri de saptırılmayı hak ettiler. Yeryüzünü dolaşın da hak dini yalanlayanların akıbetinin ne olduğunu görün."
"Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi ve anne babanıza iyi davranmanızı emretti."
🔸 Dünya ve ahirete dair bütün nimetleri veren yalnızca Allah'tır.
🔸 Onun yüceliği karşısında yalnızca insanlar değil; kâinatta, yerde ve gökte olan her şey O'nu hamd ile tesbih eder.
🔸 Yıldızların, dağların, ağaçların, hayvanların, gökte bir dizi olarak uçan kuşların ve diğer varlıkların Allah'ın istediği şekilde O'na ibadet ettikleri bildirilir.
İbadetlerin yerine getirilmesinde belirleyici konu, belirli bir vakitte gerçekleştirilmesi belirtilen ya da vakit tayini yapılmayan ibadetlerdir.
🔸 Örneğin kefaretlerin yerine getirilmesi için herhangi bir vakit tayin edilmemiş olduğundan istendiği zaman ifa edilebilir. Bu ibadetler "mutlak vakitli ibadetler" olarak tanımlanır.
🔸 Eda vaktinin başlangıç ve bitiş sınırları belirlenen ibadetler ise "mukayyed vakitli ibadetler" olarak adlandırılır.
🔸 Beş vakit namaz, Ramazan orucu, hac ibadeti gibi ibadetler, belirli zaman dilimlerinde yapılması gereken ibadetlerdendir.
İbadetler, hükümleri bakımından çeşitli ayrım ve adlandırılmalara tabi tutulur. Bu ayrım şu şekilde ifade edilebilir:
Farz olan ibadetler: Beş vakit namaz, oruç, hac, zekât.
Vacip olan ibadet: Vitir namazı, kurban kesmek.
Nafile ibadet: Farz namazlardan önce veya sonra kılınan sünnet namazlar, teheccüd, kuşluk, tahiyyetü'l-mescid gibi bazı namazlar, Ramazan ayı dışında tutulan oruçlar, farz olandan sonra yapılan haclar.
🔸 Peygamber Efendimiz (sav) ibadetlerde ölçülü olmayı ve amellerde devamlılığın sağlanmasını öğütlemiştir.
"Gücünüzün yettiğini yapın. Allah'a yemin ederim ki siz usanırsınız da Allah usanmaz. Allah'ın en sevdiği ibadet, kişinin az da olsa devamlı yaptığı ibadettir."
Buhârî, Îmân, 32; Müslim, Müsâfirîn, 221
🔸 Belirli ölçülerde ancak devamlı olarak yapılan ibadetlerin feyzini anlatmış; aşırıya kaçılan ibadetlerin nefse ağır gelebileceğini ifade etmiştir.
🔸 Aşırıya kaçılan ibadetlerde devamlılığın sağlanamayacağını, ibadetleri terk etmenin doğru olmadığını vurgulamıştır.
"Din kolaydır. İbadet ve taatta kendisini zorlayan kimse, dine yenik düşer. Şu hâlde aşırıya kaçmayın; orta yolu tutun ve (salih amellerden alacağınız mükâfattan ötürü) sevinin. İbadet için sabah, akşam ve gecenin serin vaktinden istifade edin."
Buhârî, Îmân, 29
"Aşırıya kaçmayın. Orta yolu tutun. Sabahleyin, sabahla akşam arasında ve geceleyin ibadete vakit ayırın. Orta yolu tutun ki, maksada erişesiniz."
Buhârî, Rikâk, 18
🔸 Allah'ın kullarına kolaylık sağladığı, onlara sıkıntı vermek istemediği ve bu minvalde ibadetlerde ölçülülük ve devamlılığın esas olduğu hadis-i şeriflerde zikredilen hususlardandır.
"Allah'a yemin ederim ki, Allah'tan en çok korkanınız ve ona karşı gelmekten en çok sakınanınız benim. Böyle olduğu hâlde ben bazen oruç tutuyor, bazen de tutmuyorum. Hem namaz kılıyorum hem de uyuyorum ve kadınlarla evleniyorum. Benim sünnetimden yüz çeviren, benden değildir."
Buhârî, Nikâh, 1; Müslim, Nikâh, 5
📌 İbadetlerde ölçülü olmaya ve amellerde devamlılığa dair ayet ve hadisler