Arama
İslam sanatları kimden etkilendi?
Sanat, insanlık tarihi kadar eski bir olgu olup, bir medeniyeti en iyi anlamanın yollarından biri de sanata, güzelliğe bakışıdır. Her medeniyet kendi görüşünü yansıtan bir sanat telakkisine sahiptir. İslam sanatları da İslam'dan bağımsız düşünülemez. Bu minvalde İslam'ın hakikat algısı, hayata bakışı ve estetik kaygısı İslam sanatlarında tezahür eder. Kur'an ve sünnet, İslam sanatları için daima bir ilham kaynağı olmuştur. Müslümanlar sanat eserlerinde bu ilahi ilhamı esas alarak ortaya, çağları aşan, insanların beğenisini her dönemde kazanan sanat eserleri üretmişlerdir.
📌Duyguların farklı yollarla dışa vurulması olarak tarif edilen sanata, dünyanın yanında bir ahiret olgusu kazandıran yegâne şey İslamiyet'tir. Bugün Batı sanatı artık tamamen maddeleşmiş bir zihniyeti ifade eder. Son beş yüz yıldır Hristiyanlar dini kökenli bir sanattan ziyade madde kökenli bir sanat anlayışını benimsemiş durumdadır. "Bu dünya hayatı hakikatte sadece bir oyun ve eğlenceden ibarettir; âhiret yurduna gelince işte asıl hayat odur; keşke bunu bilselerdi!" ayeti Müslümanların sanata bakışını etkilemiştir. Asıl olanın ahiret yurdu olduğunu idrak eden Müslümanlar, sanat alanında da bu anlayışla hareket etmişlerdir. İslam sanatında eserler Allah'a (CC) duyulan haşyet ve sevginin göstergesi olarak ruhani bir atmosfer ile donatılmış ve eserlerde soyut anlayışı dile getiren mefhumlar kullanılmıştır.
Ankebut suresi 64. ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Farklı seslerden Kur'an-ı Kerim meali dinlemek için tıklayın
Kıymetli hafızların sesinden rahmet pınarı Kur'an-ı Kerim dinlemek için tıklayın
📌Yüce Allah Nisa suresinde "Kim güzel bir işe aracılık ederse ondan kendisi için bir nasip olur; kim de kötü bir işe aracılık ederse onun da buna denk bir payı olur. Allah her şeyi koruyup hakkını vermektedir." buyurmaktadır. İslam sanatını etkileyen ayetlerden birisi de bu ayet-i kerimedir. Müslüman, yaptığı iş ile Allah'ı (CC) hatırlatır, Efendimiz'in (SAV) hasletlerini tekrar etme gayreti içinde olur. Müslüman sanatkârlar telif ettikleri sanat eserlerinde daima bu anlayışı ön planda tutarlar. İçerisinde manevi ferahlık barındıran camiler, okunduğunda daru'l ukbayı hatırlatan kitaplar, karşısında saatlerce vakit geçirilen hat, tezhip ve ebru tabloları hep güzeli hatırlamak ve hatırlatmak maksadıyla ortaya konmuştur.
Daru'l ukba: Ahiret
Nisa suresi 85. ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Farklı seslerden Kur'an-ı Kerim meali dinlemek için tıklayın
Kıymetli hafızların sesinden rahmet pınarı Kur'an-ı Kerim dinlemek için tıklayın
"Allah güzeldir, güzelliği sever." (Müslim, İman)
Efendimiz (SAV) fiilleri ve sözleri ile Müslümanlar için daima en güzel örnek olmuştur. Biz güzellik kaynağı olarak bildiğimiz Allah'ı (CC) eserlerinde anarak kuvvetli bir bağ tesis etmiş bir medeniyetin çocuklarıyız. Müslümanlar olarak yaptığımız tüm eserler güzelliğin kaynağını temsil eder. İslam sanatı olarak ifade ettiğimiz kavram, Kur'an ve Efendimiz'in (SAV) sünnetine dayanır. İslam sanatı bireysellikten ziyade toplumsaldır, İslamiyet'te var olan süreklilik olgusu bu hususta da kendisini gösterir. Eserlerde bir ahenk unsuru öne çıkar, bu unsur dallar farklı olsa da rahatça görülebilmektedir. Valide-i Cedid Camii sanki bir ebru tablosunun devamıdır. Bu ahenk hangi formda verilirse verilsin bir sanat eserini diğerine bağlar.
Valide-i Cedid Camii neresidir?
Üsküdar meydanda bulunan camii 1711 yılında IV. Mehmed'in eşi Rabia Gülnuş Sultan tarafından yaptırılmıştır. Gülnuş Sultan'ın III. Ahmed'in annesi olması hasebiyle camii Valide-i Cedid camii olarak nam salmıştır.
Efendimiz'in (SAV) hadis-i şeriflerini Riyazü-s Salihin'den okumak için tıklayın
Efendimiz (SAV) döneminde yavaş yavaş ortaya çıkan İslam sanatı, zamanla büyüyerek kökleri en derine ulaşan bir ağaç hüviyetine bürünmüştür. Elliden fazla kavmin katkıda bulunduğu İslam sanatı, şekil olarak farklılık gösterse de öz olarak birliği simgeler. Farklılıklar ise bir medeniyet için büyük bir zenginliktir. Bugün bir Pakistanlı ile Türk'ün camileri şeklen ve manen benzerdir. Bu benzerlik aynı ortamda ibadet etmeyi ve yakınlaşmayı kolaylaştırır.
📌Peygamber Efendimiz (SAV) döneminde Hicaz'da demircilik, dokumacılık, dericilik, kuyumculuk, yazı araç gereçleri ve inşaat malzemeleri gibi sanat ve zanaat dalları mevcuttu. İslam etkisiyle bu sanat ve zanaat dalları da gelişir. Bir hayat düzeni sunan İslam, asıl etkisini kendisine has sanat dalları oluşturarak gösterir. Hristiyanlık ile başlayan heykelcilik nasıl bir dini benzetme ise İslamiyet ile başlayan sanatlar aksi olarak bir yansımadır. Bu yansıma Kur'an ve sünnettir. Sanatkârlar bilhassa bu hususa eğilerek eserlerinin İslam'ı yansıtmasını istemişlerdir.
Prof. Dr. Turan Koç İslam Estetiği eserinin önsözünde:"Estetik duyarlılığın gönülle, dolayısıyla imanla çok sıkı bir ilişkisi vardır. Dilimizdeki "Göz gördü, gönül sevdi" deyişi bir yerde bu gerçeği 10 vurgular. Bu bağlamda ihsan, güzel olanı yapmak ve yaptığını sevgi ile ve güzel bir şekilde yapmak demektir. İhsanın gerçekleşmesi hakikat, mârifet ve ahlâka dayanır. Zira İslâm her türlü davranışın hakikat, mârifet ve ahlâkla bağlantılı olduğunu açık bir şekilde vurgular. Dinimizde "hayır"ı "hasen"den ayırmak mümkün değildir. "Esmâ-i hüsnâ", "hüsün", "cemal", "tayyib", "sürûr" vb. kelime ya da terkiplerin ya doğrudan doğruya kendileri veya türevleri Kur'an'da ve hadiste sıkça geçmektedir ve bunlar doğrudan doğruya estetikle ilgili kavramlardır. Daha da önemlisi, Allah "bedîu's-semâvâti ve'l-ard, ahsenü'lhâlikīn" ve "cemîl"dir." diyerek Müslümanların sanata, estetiğe ve sanat eserine dair görüşlerini özetlemiştir. Kur'an-ı Kerim insanlara güzellik kavramını öğretmiştir. Her şeyde olduğu gibi sanatta da güzele ulaşma amacı olarak bir örnek gerekir. Bu örnek de ahlakın vücud bulmuş hali olan Resul-i Ekrem'dir (SAV). Kur'an da geçen kavramların ahlaken yürüyen hali olan Efendimiz (SAV) tüm Müslüman sanatkârlar için bir örnek olmuş ve onları güzele, Allah'a (CC) ulaştırmayı amaçlamıştır.
Bazı sanat türleri İslam'dan önce var oldukları gibi bazı sanat dalları da İslam ile beraber var olmuştur. Bilinen meşhur İslam sanatları;