Arama
Kağıttan ırmağa: Medeniyetimiz
Müslümanların kitaplarla kurduğu o müstesna, sarsılmaz bağ Kur'an-ı Kerim kaynaklıdır. Yemame Savaşı'nda yedi yüz hafızın şehit olması ile bir mushaf altında toplanan Kur'an-ı Kerim ayetleri, Hz. Osman'ın (RA) hilafet döneminde ortaya çıkan ihtilafların bertaraf edilmesi maksadıyla nüshalar halinde İslam beldelerine gönderildi. Bu durum aynı zamanda Kur'an-ı Kerim ilimlerinin doğmasına ve kitapçılığın gelişmesine de zemin hazırladı.
◾ Bu sıkıntıyı fark eden Hz. Osman (RA) "Toplanın ey Muhammed'in ashabı! İnsanlara bir 'imam' yazın!" demiştir. Hz. Ebubekir (RA) döneminde komisyon üyesi olan Zeyd b. Sabit (RA), Abdullah b. Zübeyr (RA), Said b. As (RA) ve diğer dokuz kişiden müteşekkil kurul Kureyş lehçesini esas alarak bir "İmam Mushaf" yazmış ve bu mushaf çoğaltmıştır.
* Hz. Osman'ın (RA) "imam yazın" demesi örnek bir mushaf, önder bir mushaf manasına gelir.
◾ Heyette bir kelime hariç herhangi bir ihtilaf yaşanmamıştır. Bu şekilde bu büyük sıkıntı hafifledi ve "İmam Mushaf" çoğaltılarak İslam beldelerinin büyüklerine gönderildi.
◾ İmam Mushaf hazırlandıktan sonra Hz. Ebubekir (RA) döneminde hazırlanan Mushaf, Hz. Hafsa'ya (R.ANHA) verildi. Kur'an-ı Kerim'in yedi nüshasından biri Medine'de bırakıldı. Kalan nüshalar ise Mekke, Kûfe, Basra, Yemen, Şam ve Bahreyn'e gönderildi.
◾ Bu Mushaflar şu an, Taşkent Eski Eserler Müzesi, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi, İstanbul Türk İslâm Eserleri Müzesi, Kahire el-Meşhedü'l-Hüseynî, Londra British Library ve St. Petersburg Şarkiyat Enstitüsü Kütüphanesi'nde sergileniyor.
◾ Mushaf yazımı birçok sanata da konu oldu. Bunların başında yazıyla olan münasebeti nedeniyle hat sanatı gelir. Hat sanatı ve Mushaf kültürü ilişkisine değinmeden önce, İslamiyet'in zuhur ettiği dönemdeki yazı karakterlerinden bahsetmemiz gerekir.
◾ Eski dönemde iki tip yazı vardı. Birincisi, Nabatîlerden gelen, eğri ve yuvarlak çizgilerden oluşan ve yazan kişinin yorumlamasına açık "meşk" adı verilen yazı tipi; ikincisiyse geometrik, düz ve köşeli hatlarıyla bilinen ve daha düzenli olan "cezm" denilen yazı tipidir.
◾ Kureyş'te on yedi kişi bu yazı tiplerini biliyordu. Kur'an kitabeti meselesi ortaya çıkınca diğer yazı tipine göre daha düzenli olan "cezm" tipi yalnızca Kur'an yazımına tahsis edildi.
◾ Mushaflar Hz. Osman (RA) döneminde istinsah edilmeye başlandı. Emevîler döneminde ise bu işlem hızlandı ve birtakım sanatlara da konu olmaya başladı.
Hz. Peygamber'in öğretici vasıfları
◾ Bu sebepten dolayı yazı sanatının diğer İslam sanatlarına nazaran daha hızlı bir gelişim gösterdiği söylenebilir. Bu dönemde Ebu'l-Esved ed-Düelî harfleri harekeler, Nasr b. Asım ve İbn Ya'mer harflerin noktalamalarını yapar ve Halil b. Ahmed Arap yazısını bugünkü şekline getirir.
◾ Abbasîler döneminde ise mevzun hatlarda ciddi değişiklikler yapıldı, onuncu yüzyılda ise neshî yazı kufî yazının yerini tamamen aldı. Osmanlı dönemindeki Mushafların çoğu nesih hattı iledir.