Kainatın sesini işittiren vecd halleri

📌Vecd, herhangi bir kasıt veya zorlama olmadan kişinin iradesi dışında, insani vasıflarından sıyrılarak heyecanlanması ve bunun sonucunda birtakım eylemlerde bulunması anlamına gelir. Allah'ın varlığını kalbinde en temiz şekliyle hisseden kişi, söz gelimi onu kendisinden geçiren manevi bir çarpıntı yaşar. 📌Vecd hali denilince aklımıza ilk gelenler Mevlana ve kalpte zuhur edip eyleme dönüşen sema kavramıdır. İlahi aşka adanmış bir ömür: Mevlana Celaleddin Rumi 📌Mevlana Anadolu topraklarında İslam düşüncesinin ve tasavvufunun gelişmesinde rol oynamış önemli bir isimdir. 1240'larda başlayan Mevlana tesiri, zaman zaman seyri değişse de günümüze kadar ulaşmıştır. 📌Mevlana yalnızca kendi topraklarımızda değil, bilhassa günümüzde dünyanın muhtelif bölgelerinde tanınan bir alimdir. Popüler kültürde de karşılığını bulmasıyla birlikte Mevlana'ya karşı olan yoğun ilgi bilhassa son zamanlarda fazlasıyla arttığı görülmektedir. Geçmişten bugüne birçok önemli alim ve mutasavvıfın yaşadığı malumdur, peki Mevlana'nın geniş kitlelere ulaşabilmesi ve herkeste bir karşılığının olmasının sebebi nedir? 📌Mevlana'nın toplum üzerindeki etkisini irdelemek için öncelikle bu sorunun sorulması uygundur. Mevlana'nın geniş kitlelere hitap edebilmesinin altındaki yatan en önemli sebeplerden biri musikidir. Musiki Mevlana'nın öğretisini ve vahdet anlayışını çok etkili bir anlayışa getirmede araç olarak kullanılmıştır. Hakim Tirmizi'ye göre kalbin anlamı ve fonksiyonları 📌Tasavvuf ehli mûsikîyi Cenab-ı Hakk'a ulaşma yolunda, aşk yolunda bir araç olarak görmüşlerdir. Zîrâ mûsikî âhenkli, ölçülü nağmelerle ruhun gıdası haline gelmektedir. Güzellik ve aşk gibi duygulardan beslenen tasavvuf ve musikinin ortak özelliği gönle ve ruha hitap etmesidir. 📌Musikinin tasavvufta kendisine önemli bir yer edinebilmesi Mevlana ile gerçekleşmemiştir. Musikinin tasavvuf tarihindeki rolü erken dönemlere kadar uzanmaktadır. 📌Veysel Karani tasavvuf ve musikinin sentezi açısından örnek verilebilecek önemli bir isimdir. Veysel Karani ile ilgili anlatılan menkıbeler, Osmanlı'dan günümüze kadar ulaşmıştır. Tasavvuf ve musiki tarihinde Veysel Karani ile ilgili yazılmış şiirler ve besteler zengin kaynaklar arasındadır. 📌Tasavvufun ilk ortaya çıkışından itibaren musikinin doğumuna şahit olmaktayız. Mevlana'dan sonra onunla özdeşleştirilmiş ve 'sema' ismiyle adlandırılmış olsa da musiki ve tasavvuf tarih boyunca içe içe gelişim göstermiştir. 🔎Peki, tasavvuf ve musiki ilişkisi bağlamında semayı yalnızca Mevlana ile özdeşleştirmek doğru mudur? 📌Sufiler, İslam'ın ilk devirlerinden itibaren semayı, vecdi, musiki ve şiir dinlerken kalkıp hareket etmeyi, dönmeyi kabul etmişlerdi. Sema sufilere göre helal; bazı din bilginlerine göre ise haram kabul edilmişti. Semanın tarihçesi 📌Mevlana çağından az önce yaşayan ve onunla çağdaş bulunan sufiler sema etmekteydiler. Sufiler sohbet ve zikir için bir araya geldiklerinde sohbet ederler, yapılan nasihatleri dinlenler, bu arada konusu Allah sevgisi ve aşkı olan şiirler ve ilahiler okurlardı. 📌Kavval ve goyende denilen güzel sesli kişiler tarafından söylenen şiirleri ve ilahileri dinleyen dervişler duygulanır, heyecanlanır, coşarak yerlerinden fırlar dönmeye başlarlardı. Dönme, derviş sakinleşinceye kadar sürerdi. Dervişlerin ferdi olarak da toplu olarak da döndükleri olurdu. Mevlana'nın yaptığı sema, bu geleneğin devamı idi. 15 maddede ilahi aşkın sembolü: Ayin-i şerif 📌Daha önce sema ile ilgilenmeyen Mevlana, Şems-i Tebrizî ile tanışıp onun etkisine girdikten sonra çeşitli vesilelerle vecde gelerek döne döne semaya başlamıştı. 📌Sema, zamanla Mevleviliğin ayin yöntemlerinden biri olarak kabul edilmiş; asırlar geçtikçe büsbütün sanatsal bir hal almıştı. Semazen gösterisi izlemek için tıklayınız Sema, Arapçada 'işitmek' anlamındaki semi kelimesinden gelir ve mecazi olarak 'şarkı, nağme, musiki, raks' anlamlarındadır. Tasavvuf anlayışına göre sema sırasında evrenin tüm gerçekleri işitilir ve sema edenler daha sonra bu gerçeklerin gerektirdiği şekilde davranıp yaşamaya çalışır. 📌Sema kelimesinin gerçek ve mecazi anlamları arasında büyük bir kullanım farkı göze çarpar. Sema dediğimiz vakit daha ziyade aklımıza gelen Mevlevi ayinleridir. Kelimeyi sema ile irtibatlandırmak zor olsa da altında yatan farklı sebepler elbette mevcuttur. ➡Prof. Dr. Ekrem Demirli'nin yorumuyla 'Mevlevilikte sema ne demektir, sema, devran ve semah arasındaki fark nedir?' 📌Sema, zamanla sufilerin cezbe halinde şiir ve ilahi dinlemeleri ve bu dinleme sırasında vecde gelip ayakta zikir yapmalarına isim olmuştur. Sema sırasında genellikle dervişler döne döne raks ettikleri için semaya 'devir ve deveran' (dönmek) da denilmiştir. Bizim anladığımız manada sema, aslında devran ismiyle adlandırılır. 📌Mevlevilikte semanın benzerlerine Halvetilik, Kadirilik, Rufailik, Sühreverdilik, Celvetilik gibi tarikatlarda da rastlanır ve bu tarikatlarda buna daha çok 'devr' veya 'deverân' denir. Devran, sûfîlerin yalnız başına veya topluca vecde gelip dönerek zikir yapmaları anlamına gelen tasavvuf ve mûsiki terimidir. 📌Devran bir sûfînin tek başına dönmesiyle olduğu gibi bazan derviş cemaatinin topluca ayağa kalkıp dönmesiyle de gerçekleşir. Bu olay sûfînin iradesi dışında meydana gelirse mutasavvıflar bunu makbul bir hal sayarlar. 📌İradeli olarak yapılan devran ise özellikle ilk sûfîler tarafından pek hoş karşılanmamışsa da daha sonra tarikat mensupları arasında usulüne uygun ve samimi olarak uygulanması şartıyla bunda bir sakınca görülmemiştir. Tasavvuf nedir? 📌Tek başına devran eden derviş çok defa bulunduğu noktada, bazan Mevleviler gibi bir daire oluşturacak şekilde döner. Toplu olarak gerçekleştirilen devranda dervişler bir halka oluşturarak dönerler. 📌Mevlevi semasında olduğu gibi bunun belli bir zeminde belli bir düzen içinde belli daireler üzerinde dönülerek gerçekleştiği de olur. Bir dervişin devrana başlaması için sûfiler meclisinde veya tarikat ayininde bulunması gerekmez, işittiği herhangi bir söz veya sesin tesiriyle de vecde gelip devretmeye başlayabilir. 📌Devran ve semayı birbirinden ayırmak gerekir. Devran feleklerin dönmesindeki kozmik gerçekliği simgeler. Sema devranın gayesini teşkil etmektedir. Devran yapılmadan da sema ehli olunabilir. İnsan dönerek evrendeki ezeli sesi işitir, dönmenin maksadı bu sebeple duymak yani işitmektir. Cenab-ı Hakk'ın aleme söylemiş olduğu sözleri işitmek, semanın en büyük gayesidir. 📌Bu felsefeden yola çıkıl dığında sema metafiziksel bir kavrama dönüşüyor. Evrende olup biten veyaşanan bütün hadiseleri Allah'tan bilme meselesine evrilmektedir. Böylece devranla başlayıp sema ile neticelenen bu hadise, Müslüman toplumunda tevhidin anlaşılabilmesi için gerçekleştirilir. Mevlana'dan sonra şekillenen sema ayinlerinin ortaya koyduğu yenilik daha sistematik hale getirmesidir. Muhâsibî'nin El Akl ve Fehmü'l Kur'an adlı eserinde akıl ve ahlak ilişki 📌Bu kavramlar ekseninde ülkemizde kullanılan bir diğer form ise semahtır. Semah, Alevi ve Bektaşi topluluklarında yaygın olan ve müzik eşliğinde uygulanan tören nitelikli ayinlerdir. 📌Semah Alevi ve Bektaşi cemlerinde yaygın olarak müzik eşliğinde uygulanır. Semah bir dans değildir, Hâkk'a yaklaşmaktır. Semah insanın maneviyatıyla yüzleşmesi ve maddi dünyadan uzaklaşmasıdır. Semahın tarihçesi 📌Semahın kaynağı Kırklar meclisine dayanır. Bu meclise gelen Hz. Muhammed'e Salmân-ı Fârisî tarafından bir üzüm tanesi verilir ve Salmân-ı Fârisî kendisinden bunu paylaştırmasını ister. Hz. Muhammed, Cebrail'in getirdiği tabakta bu üzüm tanesini sıkar. Bunu içen Kırklar 'Ya Allah' deyip Semah dönmeye başlarlar. Yani semahın kökeninde de bir vecd hali yatmaktadır. Semahın ortaya çıkış kökenine dair bu hikaye aktarılır. 📌Aslında sema ve semah kavramları arasında bir fark yoktur. Uygulama tarzları ve yöntemleri diğer tarikatlarda olduğu gibi başkalaşmış olsa da sema kavramı bütün gelenekler için aynı kavramı ifade eder. Çünkü semah yapan bir Alevi Beştaşi'nin de maksadı Allah'ın ve kainatın sesini duymaktır sema yapan Mevlevi'nin de… 📌Bütün bu vecd hallerinin bize anlattığı mesele tevhid ve Allah'a bağlılıktır. Hasan Basri Kader Risalesi

Kainatın sesini işittiren vecd halleri

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Kainatın sesini işittiren vecd halleri