Arama
Kalemin ince dokunuşu: Hüsn-i hat
İnsanoğlu estetik kaygılar çerçevesinde bir sanat dünyası ortaya koymuştur. İslamiyet de yapılan her işte güzele ulaşmayı hedeflemiştir. Kısaca bir kalem kullanılarak ortaya konan güzel yazı olarak özetlenebilecek Hat sanatı da Müslümanların estetik algılarında beslenip dışarı vurulan bir güzelliktir. Hat, kalbi manada Müslümanları birbirine bağlayan, bakıldığında insanların fazlaca etkilendiği bir güzel sanattır.
📌Genel tasnif olarak hat sanatçıları üçe ayrılmışlardır. İlk seviye hattatlar yazı derslerini okullarda veren "meşk hattatları"dır. Bu hattatlar ileri düzey olmakla beraber okullarda ders vermeleri hasebiyle orta düzey olarak kabul edilmişlerdir. İkinciler ise *istinsah yapan yahut sipariş üzere çalışan hattatlardır. Eskiden matbaa olmadığı için Mushaf isteyenler bir hattata yazdırmak suretiyle Mushaf edinirlerdi. Bu ciddi bir talep gören ve yoğun bir çalışma gerektiren bir meslekti. Tüm İslam coğrafyası yüzlerce yıl Mushaf çoğaltmayı bu şekilde gerçekleştirmiştir.
(x) *İstinsah: Kopya etmek
📌Üçüncü seviye hattatlar eserleri ile bir ekol oluşturmuş, talebeler yetiştirmiş hattatlardır. Şeyh Hamdullah, Hafız Osman, Ahmed Karahisari gibi isimler bu sınıfı oluşturlar. Hala aşılamamış, talebeleri tarafından yayılmış olan bu ekoller bugün hala kullanılmaktadır. Bu seviye hattatlar resmi ve gayri resmi olarak ders vermişlerdir. Ama geldikleri gelenek sebebiyle ekonomik bir karşılık istememişlerdir. Hattatlar arasındaki geleneğe göre en kıdemli ve ustaları "reisü'l hattatin" sıfatı ile anılırlardı.
(X) 🔍Bilgi Notu:Taklit, hattatın bir başka hat üstadının eserini aynen yazabilme hüneridir.
Yakut'ul-Mustasımı
➡Abdullah Sayrafi
➡Derviş Hasan b. İlyas
➡Süleyman Vasfi Efendi
➡Maraşlı Hayrettin
Şeyh Hamdullah
📌 Osmanlı hat ekolünün banisidir. Amasyalıdır ve 15. Asırda yaşamıştır. Maddi ve manevi eğitimini en iyi şekilde tamamlamıştır. II. Bayezid ile var olan dostluğu neticesinde epey itibar kazanmıştır. Sarayda bulunduğu zaman içerisinde şaheserler ortay koydu. II. Bayezid'in vefatından sonra bir süre *inzivaya çekilmiştir. Daha sonra talebe yetiştirmeye devam etmiştir. İslam sanat tarihinde yaşayan en uzun hat ekolü Şeyh Hamdullah Hat Ekolü olmuştur.
(x) *İnziva: Manevi olgunluğa erişmek için masivadan vazgeçme hali
(x) II. Bayezid Kimdir?
Fatih Sultan Mehmet'in oğlu, Yavuz Sultan Selim'in babası ve 8. Osmanlı padişahıdır. Derviş meşrep olması ve İslamiyet'e olan düşkünlüğü ile meşhurdur.
Şeyh Hamdullah ekolüne dahil olan büyük hattalar şöyle sıralanabilir;
➡Şerbetçizâde İbrahim Efendi
➡Mustafa Dede
➡Hüsameddin Hüseyin Şah
➡Şükrullah Halife
➡Pir Mehmet
📌Şeyh Hamdullah ekolü, bir dönem Anadolu'da en çok sevilen, en çok okunan hat olmuştur. Bugün dahi Şeyh Hamdullah hattı halen bilinmekte ve okunmaktadır.
Karahisarî Ahmed Şemseddîn
📌Aslen Afyonludur, II. Bayezid döneminde İstanbul'a yerleşmiştir. Ehl-i Hiref'ten olmuştur. Hayatı boyunca zühdâne bir hayat sürmüştür. Birkaç farklı üsluptan etkilenerek yeni bir form oluşturmuş bu şekilde bir ekol sahibi olmuştur. Yenilikleri sayesinde etrafında birçok talebe toplanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman için Mushaf-ı şerif kaleme almıştır. Bu Mushaf dönemin medeniyet seviyesini gözler önüne sermektedir.
(x)Ehl-i Hiref: Osmanlı'da el sanatları ile uğraşan kişilere verilen genel isim.
Karahisarî ekolüne dâhil olan büyük hattalar şöyle sıralanabilir;
➡Matrakçı Nasuh
➡Üsküdârlı Hasan Çelebi
➡Erzurumlu Halid
➡İmam Mehmet Efendi
➡*Cezzar Abdullah Efendi
(x)*Cezzar: Deve kasabı anlamına gelmektedir.
(X) 🔍Bilgi Notu: Karahisari'nin olgunluk dönem eserleri Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
Hafız Osman Efendi
📌17. yüzyıl hattatlarındandır. Şeyh Hamdullah ekolünde geçirdiği yıllar kendisini bir ekol olmaya itmiştir. Hafız Osman'ın Sultan II. Mustafa ve III. Ahmet'e hat hocalığı yapması sarayda itibarını yükseltmiştir. Hayatı boyunca yirmi beş Mushaf yazmıştır. II. Abdülhamid'in İslam âlemine dağıttırdığı Mushaflar Hafız Osman hattıdır. Hayatı boyunca maddi durumlarını önemsemeden tüm çocuklara ücretsiz ders vermiştir. Bugün İslam dünyasında en çok benimsenen hat Hafız Osman hattıdır.
➡Hezarfen Mehmet Efendi
➡Sultan lll. Ahmet
➡Sultan ll. Mustafa
➡Seyyid Abdulhalim
➡Veliyüddin Efendi
➡Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi
📌Osmanlı son dönemi ve Cumhuriyet döneminde de Hat çalışmaları durmaksızın devam etmiştir. Çünkü en güzel yazıyı yazmak her kuşağı cezbetmiştir. Coşkun akan bu ırmak her türlü olumsuz şartlara rağmen debisini artırarak bir güzellik havzası oluşturmuştur.
➡Hacı Kâmil Akdik
➡Mustafa Halim Özyazıcı
➡Necmeddin Okyay
➡Hasan Çelebi
➡Hüseyin Kutlu
➡Hamid Aytaç
📌Hamid Aytaç, son devirlerde devraldığı misyonunu yılmadan ileri taşımıştır. Son dönemde Hüseyin Kutlu ve Hasan Çelebi'nin hatları Türkiye başta olmak üzere çoğu İslam ülkesinde sergilenmekte ve İslam sanatının hala devam ettiğini tüm dünyaya kanıtlamaktadır.