Arama
Müslümanların kıblesi ne zaman değişti?
Kıble, başta namaz olmak üzere bazı ibadet ve davranışlarda yönelinen tarafa denir. Hz. İbrahim'den bu yana kıblenin Kâbe olduğu, hanif dinin mensuplarının Kâbe'ye yönelerek ibadet ettikleri bilinir. İslam'ın ilk yıllarından Hicret'ten sonrasına dek namazlar, Kudüs'te bulunan Mescid-i Aksa yönüne doğru kılınmış, daha sonra Allah'ın tebliği ile Müslümanların kıblesi Mekke'de bulunan Kâbe'ye çevrilmiştir. Peygamber Efendimiz hadis-i şerifinde kıblenin önemini şu sözle vurgulamıştır: "Sizden biri kıbleye yöneldiği zaman Allah'a yönelmiş olur."
Medine döneminde Kudüs'ün ne kadar süreyle kıble olarak kaldığı hususuna gelince 9, 10, 13, 18, 19 ay veya 2 yıl gibi isnadı zayıf rivayetler bir tarafa bırakılırsa genel olarak hicretten 16 veya 17 ay sonra kıblenin Kâbe'ye çevrildiği kabul edilir.
Bu süre içinde Peygamberimiz Kudüs'e yönelerek namaz kılmakla birlikte ilgili ayette de, "Biz senin yüzünü gökyüzüne çevirdiğini biliyoruz. Şimdi seni hoşnut olacağın kıbleye döndüreceğiz" (Bakara, 144) denilerek işaret edildiği üzere Kâbe'nin kıble yapılmasını arzulamakta ve bu hususta bir vahiy beklemekteydi.
Bu arzunun, Yahudilerin "O ve ashabı kıblelerinin neresi olduğunu bilmiyorlardı, biz öğrettik" veya "O bize muhalefet ediyor, ama kıblemize uyuyor" şeklindeki sözlerinden duyduğu üzüntüden kaynaklandığı yahut Yahudilerin İslam'a girmesinden ümidini kesmesi, Kâbe'nin Hz. İbrâhim'in kıblesi olması ve Araplar'ı İslâm'a davet için daha uygun bulması sebebiyle bunu arzuladığı kaydedilir.
Ayetin devamında yer alan, "Artık yüzünü Mescid-i Harâm tarafına çevir. Siz de -ey inananlar- nerede olursanız olun yüzlerinizi ona doğru çevirin" hükmü bu dua ve beklentinin ilahi irade tarafından onaylandığını ve kalıcı bir ilke olarak vazedildiğini bildirmekte, müteakip ayetler de Ehl-i kitap ile Müslümanların kıblelerinin kesin bir şekilde ayrıldığını vurgulayarak Kâbe'ye dönme hükmünü pekiştirmektedir (Bakara 145, 148-150).
Kıblenin Kudüs'ten Kâbe yönüne çevrilişinin öğle veya ikindi namazı sırasında gerçekleştiği ve namazın iki rek'atının Kudüs'e, son iki rek'atının Mekke'ye yönelik kılındığı yahut vahyin namaz dışında indiği ve ilk olarak ikindi namazının Kâbe'ye yönelik kılındığı şeklinde farklı rivayetler nakledilir.
Ayrıca Peygamberimizin Mescid-i Nebevî'de öğle namazını kılarken kıblenin değiştiğine dair bir rivayet nakledilirse de Bişr b. Berâ b. Ma'rûr'un annesini ziyarete gittiğinde Benî Selime Mescidi'nde öğle namazı kıldığı sırada kıblenin değiştiği ve bundan dolayı da buranın Mescidü'l-kıbleteyn diye anıldığı rivayeti daha sağlam kabul edilir. İkindiyle ilgili rivayet de Kâbe'ye doğru tam olarak kılınan ilk namaz olarak yorumlanabilir.