Arama
Müslümanların kıblesi ne zaman değişti?
Kıble, başta namaz olmak üzere bazı ibadet ve davranışlarda yönelinen tarafa denir. Hz. İbrahim'den bu yana kıblenin Kâbe olduğu, hanif dinin mensuplarının Kâbe'ye yönelerek ibadet ettikleri bilinir. İslam'ın ilk yıllarından Hicret'ten sonrasına dek namazlar, Kudüs'te bulunan Mescid-i Aksa yönüne doğru kılınmış, daha sonra Allah'ın tebliği ile Müslümanların kıblesi Mekke'de bulunan Kâbe'ye çevrilmiştir. Peygamber Efendimiz hadis-i şerifinde kıblenin önemini şu sözle vurgulamıştır: "Sizden biri kıbleye yöneldiği zaman Allah'a yönelmiş olur."
İbn Abbas'tan nakledilen ve bu iki görüşü telif eden rivayete göre ise Hz. Peygamber Kâbe'yi önüne alarak Kudüs'e doğru namaz kılmaktaydı. İbn Abbas, namazın Miraç gecesi Kudüs'e doğru farz kılındığını kaydeder.
Medineli Müslümanlardan olup İkinci Akabe Biatı'na katılan ve Resûl-i Ekrem'e ilk biat eden Berâ bin Ma'rûr, Kâbe'ye arkasını dönmeyeceğini belirterek Mekke'ye doğru namaz kılarken diğer Müslümanlar Hz. Peygamber'in Kudüs'e yöneldiğini ileri sürerek ona uymadılar. Mekke'ye geldiklerinde Berâ durumu Resûlullah'a anlatınca böyle yapmamasını ve bulunduğu kıble üzerine sabretmesini istemiş, o da Kudüs'e yönelerek namaz kılmıştır.
Mekke dönemiyle ilgili rivayetlerin farklılığına karşılık hicretten sonra belli bir süre Kudüs'ün kıble olduğu hususunda görüş birliği vardır.
Peygamber Efendimiz, Medine'ye geldiğinde Tevrat'ta kendisi hakkında bilgi sahibi olan Yahudilerin çoğunlukta bulunduğunu görünce onlarla iyi ilişkiler kurup kendisine tâbi olmalarını umarak namazda yine kutsal bir mabedin (Mescid-i Aksâ) yer aldığı Kudüs'e yöneldi.
Bu uygulamanın dayanağı konusunda Resûl-i Ekrem'in muhayyer bırakıldığı ve onun da belirtilen amaçla tercihini Kudüs yönünde kullandığı yahut bunu Allah'ın emriyle yaptığı şeklinde ulemâ arasında iki farklı yaklaşım mevcuttur.
Bu iki yaklaşım, aynı zamanda Kur'an'ın sünneti neshedip etmeyeceği konusundaki görüş ayrılığının da gerekçelerinden biridir.
Medine döneminde Kudüs'ün ne kadar süreyle kıble olarak kaldığı hususuna gelince 9, 10, 13, 18, 19 ay veya 2 yıl gibi isnadı zayıf rivayetler bir tarafa bırakılırsa genel olarak hicretten 16 veya 17 ay sonra kıblenin Kâbe'ye çevrildiği kabul edilir.
Bu süre içinde Peygamberimiz Kudüs'e yönelerek namaz kılmakla birlikte ilgili ayette de, "Biz senin yüzünü gökyüzüne çevirdiğini biliyoruz. Şimdi seni hoşnut olacağın kıbleye döndüreceğiz" (Bakara, 144) denilerek işaret edildiği üzere Kâbe'nin kıble yapılmasını arzulamakta ve bu hususta bir vahiy beklemekteydi.
Bu arzunun, Yahudilerin "O ve ashabı kıblelerinin neresi olduğunu bilmiyorlardı, biz öğrettik" veya "O bize muhalefet ediyor, ama kıblemize uyuyor" şeklindeki sözlerinden duyduğu üzüntüden kaynaklandığı yahut Yahudilerin İslam'a girmesinden ümidini kesmesi, Kâbe'nin Hz. İbrâhim'in kıblesi olması ve Araplar'ı İslâm'a davet için daha uygun bulması sebebiyle bunu arzuladığı kaydedilir.