Arama
Osmanlı'nın en büyük saatçisi: Ahmet Eflaki Dede
Eflaki Dede'nin Osmanlı teknoloji tarihinde önemli bir yeri bulunurdu. Onun tasarladığı saat, uluslararası fuarlarda yer aldı. İmparatorluğun prestij ögesi olarak gönderdiği bu eser, tam altı ay sergilendi. Döneminin en büyük saatçilerinden olan alim, Sultan II. Mahmut Türbesi'nin muvakkithanesinde görev yapıyordu. İskelet saat formunu kullanan Ahmet Eflaki Dede, yaptığı eserlerle zekasını ve sanatı gözler önüne serdi.
📌Eflaki, I. Uluslararası Londra Sergisi'nin başlamasından önce Avrupa'ya gönderildi. Daha sonra da eğitim için Paris'e gönderildi. Burada ünlü saatçi Paul Garnier'in fabrikasında çırak oldu. Geceleri hoca tutup Fransızca öğrenmeye çalıştı
📌 M. Şinasi Acar'ın Osmanlı'dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar kitabında belirttiğine göre Eflaki Dede, Maliye Nazırı'na padişaha sunulmak üzere mektup gönderdi. Burada eğitimine dair bilgiler verdi. "Sanatça pek çok bilmediğim şey varmış. Orada bulunan saatçilerin 1 günde yapacağı şeyi ben 1 saatte yapardım. Burada gördüğüm ki benim 1 haftada yapacağım işi 1 saatte yapıyorlar."
📌 Ahmet Eflaki Dede'nin bütün çark ve sair gereçlerini kendisi düzenleyerek, ayda bir kez kurulur bir tam saat yapıp padişaha sundu. Kendisi 12.500 kuruş atiye ile ödüllendirildi.
📌Paris'te bulunduğu dönemde bir saat imal etti. Daha öncekilerle beraber bu saat 1863'te Sultan Abdülaziz döneminde Sultanahmet'te Sergi-yi Umumi-yi Osmani'de sergilendi.
📌 İki yıl süren bu teknik geziden sonra ülkeye geri döndüğünde II. Mahmud Muvakkithanesi'nde, zanaatını oldukça ileri götürdü ve kendi zekâsını gösteren on adet daha saat imal etti.
📌1853 yılında İstanbul'a dönerken yanında Sultan Abdülmecit'in kendisine göndermiş olduğu ödenekle çark kenarlarını yontmak için ve değişik boyda vida üretmek için çeşitli makineler, değişik boyutta vida yivi açma makineleri, haddeler, torna tezgâhları, dişli göbeği açmak için araçlar, mengeneler, metal kesme makasları, seyyar döküm aracı ve aksesuarları, çeşitli formda törpüler, bıçaklar ve benzeri 27 araç gereç de vardı.
📌Ahmet Eflaki Dede, Osmanlı saatçilerinin en büyüklerinden biriydi. O da diğer Mevlevi sanatkarlar gibi iskelet saat formunu kullanırdı. Bunun nedeni ise "içi dışı bir ve bütün çıplaklığıyla görünür olma" ilkesinden yattığı düşünülür. Kasaları ise genişten dara Mevlevi sikkesi gibi uzayan biçimde yapılırdı.
📌 Ahmet Eflaki Dede'nin en önemli eseri Dolmabahçe Sarayı'nda sergilenen saatidir. Saatten bağımsız olarak çalışan ve 6 değişik Türk müziği parçası çalabilen müzik kutusunun üzerindedir. Aynı zamanda hem alafranga hem de alaturka saate göre ayarlanabilirdi. Dört bir tarafında 4 saat, bir küre ve ortasında bir saat ve daha altında saniyesi bulunur.
📌 Muvakkit olan Ahmed Eflâki Dede, bazı dönemlerde Sadrazam Fuad Paşa'nın konağında saat ayarı yapardı. Kendisini takdirle karşılayan Paşa onun için şöyle derdi:
"Parmağıyla dönderir saati Eflaki Dede
Dindirir hem bindirir mikatı Eflaki Dede"
(Eflâki Dede saati parmağında oynatır; vakti isterse durdurur, isterse ileri alır)
