Arama
Özlü konuşma sanatı: Cevâmiu’l-kelim
Geçmişten bu yana insanlar konuşma üslubu üzerinde durmuş, az ve öz konuşmanın kıymetini her zaman dile getirmişlerdir. Hatta çoğu zaman konuşmaktan öte susmanın daha faydalı olduğu idrak edilmiştir. Öyle ki lügatimizde "Söz gümüşse sükut altındır" gibi pek çok deyiş ve atasözü yer edinmiştir. Konuşmanın böyle mühim olduğu bir vakitte insanlık hitap ettiği kitleye karşı sözcüklerin gücünden faydalanmış ve diyeceklerini uzatmadan az ve öz konuşmaya gayret etmiş, güzel konuşma sanatı olan bu belagat üslubunu Peygamber Efendimiz'den (SAV) miras almıştır.
Cevamiu'l-Kelim Hadistir Görüşünü Benimseyen Alimler
➡ İbn Kuteybe Hz. Peygamber'in (SAV) konuşma vasıflarından birisinin "cevâmiu'l-kelim" olarak aktarır. İbn Hibbân da bu görüşü savunmakta olup, Ebû Hüreyre'den (RA) rivayet getirerek Peygamber Efendimiz'in (SAV) kendisine verilen "cevâmiu'l-kelim" sayesinde tüm peygamberlerden üstün olduğunu ifade eder.
➡ El-Husarî el-Kayravânî'ye göre Hz. Peygamber'in bütün hadisleri"cevâmiu'l-kelim"dir.
➡ Zemahşerî ise "Ben Arapların en fasih konuşanıyım." rivayetini öne sürerek "cevâmiu'l-kelim"in, Hz. Peygamber'in (SAV) konuşma tarzı olduğu görüşünü savunur. Neticede birçok alime göre Peygamber Efendimiz'e (SAV) bahşedilmiş bir fesahat ve belagat kabiliyeti vardır. Bunun sayesinde Peygamberimiz anlam derinliklerine kolayca iner ve kendisine ilham edilen hikmetlerle de konuşurdu. Dolayısıyla da onun hadisleri cevâmiu'l-kelimdir.
(Zemahşerî, el-Fâik, 1: 11, 2: 227)
Cevamiu'l-Kelim Kur'an ve Hadistir Görüşünü Benimseyen Alimler
➡ Herevî, Muhammed b. Fütûh el-Humeydî, İbnü'l-Esîr el-Cezerî gibi alimlere göre hadiste yer alan" Bana cevâmiu'l-kelim verildi" ifadesinden kasıt Kur'an-ı Kerim'dir. Allah (CC) lütfuyla çokça manayı az kelimede toplamış ve Hz. Peygamber (SAV) aracılığıyla tebliğ ettirmiştir. Buna ek olarak da, "O, duaların "cevâmiu'l-kelim"olanlarını yapmayı severdi" hadisinden yola çıkarak buradaki maksadın Allah'a övgü ve isteme adabını içinde toplayan dualar olduğunu dolayısıyla Peygamber Efendimiz'e verilen "cevâmiu'l-kelim"den maksat Kur'an olmakla beraber Hz. Peygamber'in (SAV) kelamı ve dualarını da kapsadığını söyler.
Cevamiu'l-kelim Kur'an ve Hadislerin Kısmıdır Görüşünü Benimseyen Alimler
➡ Buhârî'nin ilk şârihlerinden Hattâbî'ye göre "cevâmiu'l-kelâm" veciz kelam demektedir. Başka bir deyişle az kelimeden oluşan, manası derin ve çeşitli hükümler içeren vecizlerdir. Bu sebeple hadislerin hepsi cevamiden değildir ama bir kısmı cevamidendir. Bu görüşü benimseyenler arasında İmam Şafiî, İshâk b. Râhûye, Ahmed b.Hanbel, İmam Nevevî ve İbn Receb el-Hanbelî gibi birçok âlim sayılabilir.
(İbnü'l-Esîr, en-Nihâye fî garîbi'l-hadîs, 1: 811)
Tasavvuf ehlinin "cevâmiu'l-kelim" Anlayışı
➡ Tasavvuf ehlinde "cevâmiu'l-kelim" kavramı bambaşka bir anlayışla yorumlanır. Onlara göre Hz. Peygamber'e (SAV) cem etme, toplama, bir araya getirme cami' (الجمع) makamı verilmiştir. O'nun (SAV) makamı, bir ile çoğu, öz ile detayı bir arada tutar. Hatta bütün isimlerin makamını camiʿdir bu yüzden Peygamber Efendimiz (SAV) "Bana "cevâmiu'l-ke- lim" verildi." demiştir.
➡ Sonuç olarak Hz. Peygamber'in "Bana "cevâmiu'l-kelim" verildi." ya da "Ben cevâmiu'l- kelim ile gönderildim." hadisi tek başına bir hadis olmayıp Peygamber Efendimiz'in (SAV) özelliklerinin sayıldığı hadisin bir kısmıdır. Rivayetlerde geçen "cevâmiu'l-kelim" tabirinden maksadın Kur'an olduğunu söyleyen alimlerin yanında hadis veya vecizleri olduğu görüşleri de olabileceğine dair şerhler yapılmıştır. Bazı âlimlerce de namaz gibi ibadetlerde okunan Kur'an ayetleri dışındaki dua ve zikirler de cevâmiu'l-kelimdir.