Ayet ve hadislerle İslam'da 'ümmet' kavramı

🔹 Sözlükte 'yönelmek, kastetmek; öne geçmek, imam olmak' mânalarındaki 'emm' kökünden türeyen ümmet kelimesi 'kendilerine peygamber gönderilmiş topluluk, kavim, her kabileden bir grup insan, her canlı cinsi, bütün iyilikleri şahsında toplamış kişi veya kendisine uyulan önder' gibi anlamlara gelir. 🔍 Fikriyat'ın Kur'an-ı Kerim uygulaması için tıklayın. 🔹 Kur'ân-ı Kerîm'de altmış dört yerde geçen ümmet kelimesi yukarıda sözü edilen anlamlarda kullanılmıştır. Bu bağlamda insan topluluklarının yanı sıra hayvan ve cin topluluklarına benzer inanç ve hayat tarzına sahip insan gruplarına da ümmet denilmiştir. 🔹 Kelime, 'Sizden hayra çağıran, iyiliği emredip kötülükten sakındıran bir ümmet bulunsun' meâlindeki âyette olduğu gibi büyük bir topluluk içindeki özel bir zümreyi de ifade etmektedir. 🔹 Bazı âyetlerde ümmet 'din, inanç sistemi, yol' mânalarında geçer. 'İbrâhim gerçekten Allah'a itaat eden, tevhid ehli, başlı başına bir ümmetti' âyetinde (Nahl 16/120) Hz. İbrâhim'in hidayet önderi ve bütün iyiliklere sahip bir kimse vasfıyla tek başına bir ümmet sayıldığı belirtilmektedir. Kelime bazı âyetlerde 'zaman, müddet ve devir' mânasını ifade etmektedir. (Hûd 11/8; Yûsuf 12/45). 🔹 Kur'an'da yer alan 'mutedil ümmet' ve 'en hayırlı ümmet' ifadeleri, ayrıca çok sayıdaki hadis rivayetinde tekrarlanan ümmet kelimesi Hz. Muhammed'in ümmetini belirtmektedir. 🔍 Kur'an-ı Kerim Mealli Hatim podcastlerini dinlemek için tıklayınız. 'Rabbimiz! İkimizi yalnız sana teslim olanlardan eyle. Neslimizden de sana teslim olacak bir ümmet getir. Bize hac ve kurban gibi kulluk usullerimizi göster ve tevbelerimizi kabul buyur. Şüphesiz tevbeleri kabul eden ve çok merhametli olan ancak sensin!' Bakara / 128. Ayet 🔍 Fikriyat'ın Kur'an-ı Kerim uygulamasında yer alan seçkin hafızlardan mealleri dinlemek için tıklayınız. 'Böylece sizi, bütün insanlara şâhit ve örnek olasınız, Peygamber de size şâhit ve örnek olsun diye dengeli mutedil bir ümmet kıldık. Senin daha önce de yöneldiğin Kâbe'yi yeniden kıble yapmamızın sebebi, Peygamber'e uyanları, ökçesi üzerinde tekrar eski dinlerine dönecek olanlardan ayırmak içindir. Kıblenin değiştirilmesi, Allah'ın doğru yola ilettiklerinden başkalarına elbette ağır gelir. Allah sizin imanınızı, önceden Beyt-i Makdis'e yönelerek kıldığınız namazları zâyi etmeyecektir. Çünkü Allah, insanlara çok şefkatli, çok merhametlidir.' Bakara / 143. Ayet 🔍 'Fikriyat podcast'ten aşr-ı şerif dinlemek için tıklayın. 'İnsanlar, başlangıçta aynı dine inanan tek bir ümmetti. Sonra kimi iman kimi inkâr ederek anlaşmazlığa düştüler de Allah onlara, müjdeleyici ve uyarıcı peygamberler gönderdi. Anlaşmazlığa düştükleri konularda insanlar arasında hakem olması için o peygamberlere dinî gerçekleri içeren kitaplar indirdi. Ancak Ehl-i kitap, kendilerine apaçık gerçekler geldikten sonra, aralarındaki kıskançlık yüzünden o gerçek hakkında anlaşmazlığa düştüler. Sonra Allah, kendi iradesiyle, onların anlaşmazlığa düştükleri konuda, iman edenlere doğru yolu gösterdi. Allah, dilediği kimseyi dosdoğru yola eriştirir.' Bakara / 213. Ayet 🔍 'Fikriyat podcast'ten cüzleri dinlemek için tıklayın 'İnsanlar başlangıçta tevhid dînine inanan tek bir ümmetti. Sonradan ayrılık ve anlaşmazlığa düştüler. Eğer haklarındaki nihâî hükmün âhirete bırakılacağına dair daha önce Rabbinin verilmiş bir sözü olmasaydı, hiç şüphesiz anlaşmazlığa düştükleri hususlarda aralarında hüküm verilir, işleri çoktan bitirilirdi.' Yunus / 19. Ayet 🔍 Fikriyat TV'de yer alan Kur'an-ı Kerim okumalarına ulaşmak için tıklayın 'Her ümmetin bir peygamberi vardır. Onlara peygamberleri geldiğinde aralarında adâletle hükmedilir ve onlara hiçbir haksızlık yapılmaz.' Yunus / 47. Ayet 'Her ümmet için takdir edilmiş belli bir süre vardır. Bu sürenin sonu geldiğinde artık onu ne bir an geciktirebilirler, ne de bir an öne alabilirler.' A'râf / 34. Ayet 'Ey mü'minler! Siz, insanların iyiliği için yeryüzüne çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. Çünkü siz usûlünce iyilikleri ve güzellikleri emredip yayar; kötülük ve çirkinlikleri yasaklayıp önüne geçmeye çalışırsınız. Bunu da zâten Allah'a inandığınızdan dolayı, onun bir gereği olarak yaparsınız. Ehl-i kitap da iman etseydi, elbette kendileri için hayırlı olurdu. Gerçi içlerinde inananlar da var, fakat onların çoğu dinden çıkmış fâsıklardır.' Âl-i İmrân / 110. Ayet 'Yemin olsun ki, senden önceki ümmetlere de peygamberler göndermiştik, fakat onları yalanlamışlardı. Bunun üzerine biz de onları, belki inkârdan vazgeçip Allah'a yakarırlar diye çetin musîbetler, zorluk ve sıkıntılar içinde bırakmıştık.' En'âm / 42. Ayet 'Onların Allah'tan başka taptıkları hakkında kötü konuşmayın ki, onlar da haddi aşarak bilgisizce Allah hakkında kötü sözler söylemeye kalkışmasınlar. Biz her ümmete yaptıkları işleri böyle süslü gösterdik. Sonra onların dönüşleri Rablerine olacak, O da yapmakta oldukları şeyleri bir bir kendilerine haber verecektir.' En'âm / 108. Ayet 'Eğer Rabbin dileseydi bütün insanları İslâm üzere tek bir ümmet yapardı. Fakat onlar, kendilerine irade hürriyeti verildiği için haktan ayrılıp farklı farklı yollara gitmekten hiçbir zaman kurtulamazlar.' Hûd / 118. Ayet 'Doğrusu biz her ümmete: 'Allah'a kulluk edin ve insanları sahte tanrılara tapmaya zorlayan şeytânî güçlerden uzak durun' diye uyaran bir peygamber gönderdik. Allah onlardan bir kısmına doğru yolu nasip etti; bir kısmı da inkârları yüzünden doğru yoldan sapmayı hak etti. Öyleyse yeryüzünde dolaşın da dîni yalanlayanların akıbeti nasıl olmuş bir bakın!' Nahl / 36. Ayet 'Kıyâmet günü her ümmetten bir şâhit getireceğiz; o gün kâfirlere özür dilemeleri için izin verilmeyecek ve dünyaya dönüp Allah'ı hoşnut edecek işler yapmalarına da müsaade edilmeyecektir.' Nahl / 84. Ayet 'Biz her ümmete kendi dönemlerinde uygulayacakları bir ibâdet sistemi belirledik. Bu sebeple başkaları, dinî emirleri tatbikte sana karşı gelip, seni bir tartışmanın içine çekmesinler. Sen onları Rabbine dâvet et. Çünkü sen, gerçekten dosdoğru bir yol üzerindesin.' Hac / 67. Ayet 'Sonra biz peygamberlerimizi birbiri ardınca gönderdik. Hangi ümmete peygamberi geldiyse, onlar onu yalanladılar. Biz de onları birbiri ardınca devirip, her birini geçmişin birer ibret verici hikâyesi hâline getirdik. Böylece iman etmeyen o kavimler helâk olup gitti.' Mü'minûn / 44. Ayet 'O gün her ümmetten bir şâhit çıkaracağız ve: 'Taptığınız putların ilâh olduğunu ispatlayacak kesin bir deliliniz varsa getirin!' diyeceğiz. İşte o zaman gerçek mânada kulluğa lâyık tek ilâh, tek Rab olma hakkının sadece Allah'a ait olduğunu herkes bilecek ve dünyada iken uydurdukları sahte tanrılar onları yüzüstü bırakıp gidecekler.' Kasas / 75. Ayet 'O gün bütün ümmetleri zillet içinde diz çökmüş olarak görürsün. Her ümmet kendi hesap defterinin başına çağrılır. O gün, ancak yaptıklarınızın karşılığını göreceksiniz.' Câsiye / 28. Ayet 🔹 Literatürde ümmet kelimesine verilen birçok anlam büyük oranda Kur'an'da ve hadis rivayetlerinde yer almaktadır. İslâm âlimleri ümmeti iki mânada kullanmıştır. 🔹 Birinci anlamda, son peygamberin gelişi ve İslâmiyet'in doğup Arabistan yarımadasının dışında duyulmasından itibaren bundan haberdar olan bütün insanları ifade eder. Bu insan kitlelerine 'ümmet-i da'vet, ümmet-i belâğ' denilmiştir. 🔹 Bu anlayış Kur'ân-ı Kerîm'de geçen, Resûlullah'ın bütün insanlara müjdeleyici ve uyarıcı, âlemlere rahmet vesilesibir elçi olarak gönderildiği şeklindeki beyanlara dayandırılmıştır. 🔹 Resûl-i Ekrem'den nakledilen bir hadiste dünya var oldukça Cenâb-ı Hak tarafından İslâm dininin sesinin çadırda, köyde ve şehirde yaşayan bütün insanlara duyurulacağı belirtilmiştir. Ümmetle ilgili bazı hadisler şunlardır: 🔍 En güvenilir hadislerin derlendiği kaynak: Kütüb-i Sitte 🔹 Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîflerinde şöyle buyurmuşlardır: Allah katında, kulun şöyle demesinden daha sevimli bir duâ yoktur: 'Dikkat edin! Ben hayatımda sizin için bir emniyet vesîlesiyim. Vefât ettiğimde ise kabrimde; «Yâ Rabbi, ümmetî ümmetî!..» diye ilk Sûr üfleninceye kadar nidâ edeceğim...' (Ali el- Müttakî, Kenzü'l-Ummâl, c. 14, s. 414) 'Haberiniz olsun ki ben, önceden gidip havuzun başında sizi bekleyeceğim! Diğer ümmetlere karşı, sizin çokluğunuzla sevineceğim. Sakın (günah işleyerek) yüzümü kara çıkartmayın!' (Müslim, Hac, 147; Ebû Dâvûd, Menâsik, 56; İbn-i Mâce, Menâsik, 76, 84; Ahmed, V, 30) Bir gün peygamberimiz 'Allâh'ım, ümmetimi koru, ümmetime merhamet et!' diye yalvararak ağladı. Bunun üzerine Cenâb-ı Hak: '–Ey Cebrâil! -Rabbin her şeyi daha iyi bilir ya- (insanlar da bilsin diye) git, Muhammed'e niçin ağladığını sor.' buyurdu. Cebrâil (a.s) geldi. Rasûlullah Efendimiz O'na, ümmeti için duyduğu endişe sebebiyle ağladığını bildirdi. (Cebrâil'in dönüp durumu haber vermesi üzerine) Allah Teâlâ: '–Ey Cebrâil! Muhammed'e git ve O'na; «Ümmetin hususunda Sen'i râzı edeceğiz ve Sen'i asla üzmeyeceğiz.» müjdemizi ulaştır.' buyurdu. (Müslim, Îmân, 346)

Ayet ve hadislerle İslam'da 'ümmet' kavramı

ÜMMET NEDİR?