Arama
4 asırlık yönetim merkezi: Topkapı Sarayı’nın bölümleri
Topkapı Sarayı, üç kıtaya hükmeden Osmanlı Devleti'nin bir zamanlar yönetim merkeziydi. 400 yıl boyunca Devlet-i Aliyye'yi ilgilendiren kararlar burada alındı; divan toplantıları burada gerçekleştirildi, idari yönetimi gerçekleştirecek devlet ricali burada bulunan mektepte yetiştirildi. Dünyanın en büyük sarayı olan; divan, medrese, cami, hazine odaları, mutfaklar, köşkler ve Mukaddes Emanetleri barındıran Topkapı Sarayı'nın bölümlerini ve bu bölümlerin o dönemdeki işlevlerini derledik.
Topkapı Sarayı kaç bölümden oluşur?
📌 Topkapı Sarayı üç ana avlu ve üç abidevi kapı etrafında şekillenmiştir. Birinci kapı Bâb-ı Hümâyun, ikinci kapı Bâbüsselâm, üçüncü kapı Bâbüssaâde'dir. Bâb-ı Hümâyun ile Bâbüsselâm arasındaki büyük meydan, sarayın ihtiyaçlarını karşılayan birimlerin ve çalışanların bulunduğu kısımdır.
📌 Ayrıca halkın ve askerin girip çıkabildiği bir meydan özelliği gösterir. Alay Meydanı da denilen bu bölüm, Cülûs, Cuma Selamlıkları ve bayram törenleri esnasında törene katılan devlet adamlarının ve yeniçerilerin beklediği bir alandır.
İdari vazifeliler 'Bîrun'da bulunurdu
📌 Saray içinde idari görevleri olan Matbah-ı Amire Emini, Istabl-ı Amire Emini, Arpa Emini gibi görevliler, Cerrahbaşı, Kehhâlbaşı gibi hekimlerle Hünkâr İmamı, padişah hocası gibi ulemâ sınıfından gelenler Bîrun halkını oluştururlardı.
📌 Bu anlamda saray teşkilatında, Enderun ve Harem dışında kalan bütün kısımların "Bîrun" olarak adlandırıldığı sonucu çıkarılabilir.
Hükümdar dışında kimse atla giremezdi
📌 Divan törenlerinde Bâbüsselâm kapısında küçükten büyüğe doğru her gelen vezir, bir üstündekini bekler, o geldiği zaman selam çavuşları tarafından karşılıklı selamlaşırlardı.
📌 Bâbüsselâm önünde sabahın erken saatinde yapılan bu törenden sonra devlet adamları içeriye girer, çavuşbaşı ve kapıcılar kethüdâsı refakatinde divana giderlerdi. Kapıdan hükümdar hariç hiç kimse atla giremezdi.
Hükümdarın atları has ahırda tutulurdu
📌 Istabl-ı âmire diye adlandırılan bu kısımda imrahor, emin, kethüdâ, kâtip, saraçlar ve atlardan sorumlu olan seyisler, yamaklar gibi görevliler çalışırdı.
📌 Has ahırda sadece hükümdarın çok kıymetli atları bulunurdu. Atlara ait mücevher bezemeli koşum takımları buradaki raht hazinesinde muhafaza edilirdi. Arefe merasiminde atlar orta avluya çıkarılır ve yürütülürdü.
'Kubbealtı'
📌 Fatih Sultan Mehmed Han zamanında inşa edilen yapı Kanuni'nin Sadrazamı İbrahim Paşa tarafından yenilendi. Divanhâne'nin yukarıya doğru hemen yanında divan memurlarının çalıştığı bölüm ve Defterhâne, üst kısmında ise Dış Hazine binası yer alırdı.
📌 Divan toplantısı başlarken çavuşbaşı mühürlü kapıyı veziriazam ve defterdar önünde açar, günlük işler bittikten sonra aynı şekilde kilitlerdi.