Arama
Aharlı kağıt nedir? Aharlı kağıt nasıl yapılır?
Binlerce medeniyeti bünyesinde barındıran, en nadide eserlerin ev sahibi olan kağıtlar, birbirinden maharetli ustaların elinde birer reçeteye dönüşüyor. Bir tezhibe veya hat sanatına zemin olacak kağıt uzun bir süreçten ve pek çok işlemden geçerek hazırlanabiliyor. Sizler için selülozun hamur olmasıyla başlayan maceranın, aharlanarak tezhip ve hat sanatına nasıl zemin olduğunu araştırdık.
Yumurta aharı: Birkaç taze tavuk yumurtasının yalnız akları küçük ve derin bir kaseye konur. Yumurta büyüklüğünde bir şap parçası bu kâsenin içinde dairevî bir tarzda elle çevrilerek yumurta akının şeffaflığını ve yapışkanlığını kaybetmesi sağlanır. Bu harekete devam edildiğinde kaptaki sıvı önce yoğurt gibi koyulaşır, sonra da tamamen su haline gelerek üstü köpük bağlar. Bundan sonra kâse biraz eğilerek bir yere konur; satıhta toplanan köpüğün sertleşip kabın kenarına yapışması ve su kıvamına gelmiş yumurta akından ayrılması için birkaç saat öylece bırakılır. Daha sonra sertleşen köpük tabakası delinerek dipteki sıvı bir başka kaba alınır. Bu sıvı, kâğıda sürülmeye hazır hale gelmiş âhardır. Eğer köpük sıvıdan ayrılmadan kullanılırsa, sürüldüğü yerde göz göz kalarak yazının güçlükle yazılmasına ve âharın atmasına sebep olur.
Nişasta aharı: Bir kapta soğuk su ile ezilen yeterli miktarda nişasta kaynar su içine atılır ve karıştırılarak ağır ağır pişirilir. Daha iyi netice alınmak isteniyorsa bir parça jelatin de katılır. Süzüldükten sonra kâğıda sürülmeye hazır hale gelir.
Un aharı: Nişasta yerine un kullanılarak aynı şekilde yapılır. Yalnız buna jelatin katılmaz.
Gomalak aharı: Marangozların cilâ işinde kullandıkları gomalak, ispirto ile eritilerek kağıda sürülür. 1296 (1878-79) tarihli bir kağıdın bu şekilde aharlandığı üzerindeki kayıttan anlaşılıyorsa da kaynaklarda bu tertibe rastlanmamıştır.
Yazılanların kazınıp yalanarak tahrife uğramaması için Osmanlı resmi kayıtlarında aharlı kâğıda yer verilmemiş, sadece *mührelenmiş kâğıt kullanılmasına dikkat edilmiştir. Çünkü âharsız ham kâğıtların üzerine yazılanları silmek imkânsızdır.
Mühre: Ham kâğıtları düz hale getirip parlaklık vermek için kullanılan alet.