Arama
Baş üstünde taşınan gelenek: Türkistan Başlıkları
Geleneksel kıyafetlerimiz kültürümüzü ve medeniyetimizi yansıtan en önemli unsurlardandır. Giyimin mühim bir parçası olan başlıklar da bu yansımanın tamamlayıcı öğesidir. Türkistan coğrafyasında varlığını sürdüren başlık geleneği, toplumdaki erkek ve kadınların sosyal hayatını, medeni durumunu ve statüsünü ifade eden kültürel bir miras olarak öne çıkar.
Saukele
🔸 Bu başlık, Kazak kadınlarının hayatında önemli bir noktayı ifade eder. Saukele'nin yapımı kızın kendi ailesi tarafından özenle ve seneler önce planlanarak hazırlanır. Bunun nedeni saukele kutsal olan evliliğin bir sembolüdür.
🔸 Genç kızlara evlenirken takılan bu başlıklar kendi kız çocukları olduğunda onlara kalır, böylece nesilden nesile aktarılan bir miras olur. Kız çocuğu olmayan kadınlar ise saklar ve kimselere vermez.
Kasaba
🔸 Bu başlığın eski Kıpçak toplulukların kullandığı bir türü başlık olduğunu söyleyen ünlü bilim adamı Canibekov'dur. Evlilik başlığı ismiyle de tanınan bu eşya, evli Kazak kadınlarını simgeleyen bir başlıktır.
Kiymeşek
🔸 Kiymeşek, evlenmiş ve çocuğu olmuş kadınların kullandığı bir başlıktır. Pamuklu ve bilhassa beyaz kumaştan yapılır, geniş ve uzundur. Başlığın üst kısmı kulakları kapatacak ve çeneyi ön plana çıkartacak şekilde tasarlanmıştır.
🔸 Başlığın üst bölümünde göze çarpan, çeşitli işlemelere yer verilir, bu kısma "cak" denir. "Sılavış" adı verilen geniş bir örtü kiymeşek başlığının üstünden arkaya doğru sarkıtılarak takılır.
🔸 Geleneksel başlığın en tepesine "töbeldirik" olarak adlandırılan kenarları püsküllü bir süs yerleştirilir. Yine en tepeye puhu kuşunun tüyünden yapılmış bir demet bağlanır. Bu şekildeki hali "kiymeşek şilavış" olarak bilinir.
🔸 İyiliğin ve şefkatin ifadesi kiymeşek başlıkları, orta yaş aralığındaki Kazak kadınları tarafından 1930 senesine kadar düzenli olarak kullanılmıştır.
Tatar kadınlarının geleneksel başlıkları
Fes
🔸 Kırım Tatarlarının geleneksel başlığı olan fesler küçük yaşlarda çocuklara takılmaya başlanır. Fes hakkında edindiğimiz bilgiler, Kırım Tatar kadınlarında çok mühim ve özel bir yere sahip olduğudur.
🔸 Fesin temizliği, saflığı, statüyü, çocuklarını, maddi durumu yansıtan birçok ifadesi bulunur. Kadife kumaştan yapılan fesler, altın, gümüş, boncuk ve taşlarla bezenir. Fesin üst kısmı "teplik" adındaki takı ile zenginleştirilir.
Mim Kemâl Öke'nin "Biat, Bir Turgut Reis Hikâyesi" eserinden alıntılar