Arama
Boğaz'ın nadide incisi: Şemsi Paşa Camii
Boğaz'ın incisi Şemsi Paşa Camii, Mimar Sinan'ın en güzel yapısıdır. Dört asırdır, deniz kıyısından gelenleri selamlar. Fakat bu şaheser, son günlerde tepki çeken bir çalışma ile gündeme geldi. İBB, Şemsi Paşa Cami'nin önüne çelik konsol yerleştirdi. Bu, yapının denizle olan bağlantısının kopmasına ve yalı cami özelliğinin yok olmasına neden olacak. Gelin halk arasında Kuşkonmaz Camii olarak da bilinen Şemsi Paşa Cami'nin tarihine daha yakından bakalım.
Cami, İstanbul Boğazı'nın Marmara'ya açıldığı bir noktadadır.
📌 Mimar Sinan'ın güzide eseri Şemsi Paşa Camii, Selimiye Camisi'nden sonra 1580 yılında inşa edildi. Aynı zamanda Mimar Sinan'ın en küçük yapısıdır. Birçok sanat tarihçisi tarafından İstanbul'un en güzel camisi olarak tanımlanır bu yapı.
📌 Şemsi Paşa Külliyesi, cami, medrese ve türbeden meydana gelir. Banisi yani yaptıranı, III. Murad döneminin sadrazamı Şemsi Ahmed Paşa'ydı.
➡ Külliye, Şemsi Ahmed Paşa'nın sarayının hemen yanında yer alırdı. Paşa'nın III. Murad adına yaptırdığı Şerefâbâd Kasrı adıyla bilinen bu saray, birkaç duvarı haricinde günümüze ulaşamadı.
📌 Şemsi Ahmed Paşa, Candaroğlu hanedanlığına mensuptu. Aynı zamanda son Kastamonu Beyi Kızıl Ahmet'in torunuydu. Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad' müsahiplik ve avcı başılık yaptı.
➡ Şemsi Ahmed Paşa, soyunu ve ismini en iyi şekilde temsil etmesi için Üsküdar'a bir cami inşa ettirmek istedi. Fakat Mimar Sinan'dan özel bir isteği vardı. Caminin minarelerine kuşların konup pisletmemesi…
📌 Şemsi Paşa'nın bu isteği üzerine Mimar Sinan, yaptığı ölçümlerle kuzey-güney rüzgarlarının kesiştiği, boğaz akıntısının çok güçlü olduğu bir noktaya yapıyı inşa etti. Böylece dalgaların ve rüzgarın oluşturduğu titreşim kuşların cami üzerine konmasını engelledi.
➡ Aktarılanlara göre Mimar Sinan, caminin yapımı sırasında inşaatın temelinde kullanılacak kayaları oydurdu. Böylece, dalgaların bu alanlara girmesi sağlanarak kuvvetli akustik sesten kuşların rahatsız olması sağlandı.
➡ Bu tarihi eser, halk arasında 'Kuşkonmaz Camii' olarak da bilinir. Dalgalarının cami duvarlarına vurmasıyla beraber, yapının minarelerine kadar bir titreşim meydana gelir. Bu da kuşların yapıya konmasını engellemektedir.
Mimar Sinan'ın yaptığı en küçük külliyedir Şemsi Paşa Cami.
➡ Caminin yapılış amacı hakkında farklı rivayetlere vardır. Bunlardan birine göre Şemsi Paşa'nın oldukça titiz olması bir diğeri de "Üzerinde kuşların uçmayacağı bir yer var mıdır?" sorusunun etkili olduğu söylenir.
➡ Bir diğer rivayete göre ise Sokullu Mehmet Paşa ile konuşmaları etkili oldu. İki devlet adamı sohbet halindeyken konuşma Sokullu'nun kendi adına yaptırdığı camiye geldi. Bu isimler, aynı zamanda rakipti.
Şemsi Paşa, Sokullu Cami'nin bir eksiği olduğunu söyledi. Minarelere konan kuşlar, caminin kirlenmesine neden oluyordu. Bundan dolayı da "Senin külliyene kuşlar pislemiş" diyerek Paşa'ya takıldı. Sokullu ise "Gökyüzüne açık olan her mekân kuşlardan nasibini alır" diye yanıtladı.
Bunun üzerine Şemsi Ahmed Paşa, zarif mimarisiyle kendisine hayran bırakacak, her daim temiz olacak bundan nedenle de üzerine kuşların konamayacağı bir külliye yaptırmaya karar verdi. İstediği bu özellikleri inşa etmeye mahir olan tek kişi ise Mimar Sinan'dı.
Evliya Çelebi "Seyyahatnâme"sinde bu şahane yapıdan şöyle bahseder: "Küçük bir camidir. Ama o kadar şirin bina olunmuştur ki, geriden gören, bir kasrı müzeyyen zanneder."
➡ Evliya Çelebi ile aynı asırda yaşamış olan tarihçi Eremya Çelebi, "Caminin büyük kubbesinin üstünde ve el büyüklüğünde olan yaldızlı alem, güneşin karşısında pırıl pırıl yanar" diye bahseder.
➡ "XVIII. Asırda İstanbul" adlı eserin sahibi İnciciyan Efendi, alışılmışın dışında olarak camiye güneş şeklinde bir alem konulmasını sahibinin adıyla izah eder. Nitekim şems, güneş anlamına gelir.