Arama
Çevgan oyunu nedir? Asırlık ata sporu çevgan hakkında bilinmesi gerekenler
Asırlık ata sporumuz çevgan, sultanların, emirler ve askerlerin her an savaşa hazırlıklı olabilmek için oynadıkları oyunlardan biriydi. Özellikle Selçuklu döneminde oldukça rağbet edilen çevgan, at üzerinde ucu kıvrık değneklerle ortada bulunan topa vurularak oynanırdı. Halkın oldukça rağbet ettiği bu spor edebiyatta da yansıdı. Şairler tarafından seçkinliği, kahramanlığı ve yiğitliği simgeleyen bir oyun olduğundan bahsedildi. Çevgan, Babürler vasıtasıyla Hindistan'a yayıldı ve İngilizlerin burayı işgal etmesinden sonra polo ismiyle tanındı. İşte Türklerin dünyaya armağan ettiği çevgan oyunu hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
Çevgan, Selçuklular döneminde özellikle de sultanların zevkle oynadıkları ata sporlardan biriydi. Öyle ki hükümdarın çevganını taşıyan ve saray hizmetlileri arasında yer alan çevgandar isimli resmî bir görevli dahi bulunurdu.
Büyük Selçuklu Devleti'ne en parlak dönemini yaşatan Sultan Melikşah, Tuğrul Bey ve Sultan Alp Arslan da çevgan oynardı. Melikşah, çevgan oyununda ve at binicilikte hem çevik hem de atikti. Tarihi kaynaklarda ilk Bağdat ziyaretinde burada çevgân oynadığı belirtilir.
Büyük Selçuklu Devleti'nin son hükümdarı Sultan Sencer de çevgân oynardı. Çevgân oynadığı bir gün, atının sürçmesi üzerine düştü. Bu hadise üzerine dönemin şairlerinden Mu'izzî rubaî söyledi.
"Ey Şâh, senin süngün ile dünya düzene girdi. Kılıcın kırk yıl boyunca düşmandan intikam aldı. Eğer kem göz değdiyse bu kazara olmuştur. Değişmeyip bir halde kalan sadece Allah'tır."
Melikşah'ın diğer oğulları Berkyaruk ve Muhammed Tapar da çevgân oyununu oynardı. Sultan, emir ve askerlerden başka halk da çeşitli vesilelerle çevgan oynardı. Bu oyun aslında sultanların yanı sıra emirler ve askerlerin de her an savaşa hazırlıklı olabilmek için oynadıkları oyunlardan biriydi. Irak Selçuklu Devleti'nin önemli emirleri arasında yer alan Hasbeg Belengerî, at biniciliği ve çevgan oyunundaki maharetleri ile hem Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'i hem de diğer emirleri kendine hayran bıraktığı söylenir.
Türkiye Selçuklu sultanlarından I. Gıyaseddin Keyhüsrev, gurbette iken Halep hâkimi el-Melik ez-Zahir'i ziyaret etti. Sultan, Halep'e geldiğinde onu karşılayanlar, eğer sultan çevgan oyunu oynamak isterse ona hizmet etmekten geri kalmayacaklarını bildirdi. II. Süleyman Şah, I. İzzeddin Keykavus, II. Gıyaseddin Keyhüsrev ve Alaeddin Siyavuş'un da çevgân oynayan sultanlar arasındaydı.
Türkiye Selçuklu Devleti'ne en parlak dönemini yaşatan Sultan I. Alaeddin Keykubad, günlerce çevgan oynardı. Hatta sultan, Beyşehir Gölü kıyısında yaptırdığı Kubâdâbâd Sarayı'nı görünce çok beğendiği ve orada bir ay süreyle çevgan oynayıp avlandığı söylenir. Sultan, Eyyûbî meliklerinden Melik Eşref ile bir araya geldiğinde birlikte çevgan oynardı. Oyun sırasında sultanın elinden çevganı üç defa yere düştü ve her defasında da Melik Eşref hürmeten atından inerek, çevganın tozunu silip öptükten sonra sultana verdi.